In juli en augustus ging mijn zoektocht naar een houvast in bizarre tijden verder. Of het nu verhalen zijn om me in te verliezen, enkele non-fictieboeken om mijn zichtveld te verbreden of poëtische werken om in op te gaan. Ik blijf het moeilijk vinden om me soms af te sluiten van het nieuws dat ons om de oren vliegt, meningen die er niet of wel toe doen en die al dan niet in mijn bubbel mogen, om het kaf van het koren te scheiden. Soms lukte dat en soms ook niet. Het thuiswerk en de vrije tijd blijven soms in elkaar overvloeien, ook al krijg je een bepaalde routine op den duur. Gelukkig had ik ook twee weekjes 'echt verlof' waardoor ik wat kon bijkomen en 'bij' lezen. Eén constante gelukkig: het werk van Hilary Mantel. Ik lees al ongeveer twee weken nu De spiegel en het licht, het derde en laatste deel van haar Cromwell-trilogie en die trilogie is echt wel meeslepend en magnifiek! De leesclub houdt er gelukkig een stapsgewijs goed tempo op na zodat het allemaal wat te volgen is, en je kan afwisselen met nog enkele andere dingen. Toch is het hopelijk mijn eerste boek van september dat ik uit heb, want ik zit nu zo ongeveer op het puntje van mijn stoel.

Wat heb ik voor de rest deze twee maanden nog allemaal gelezen? 

Romans

1. Kerkhofblommenstraat - Lara Taveirne (B): 5 sterren, "Vlaamse kost" met Katrien
   
   Dit boek speelt zich af vlak na de Eerste Wereldoorlog. Arabella is geboren aan het begin van die Wereldoorlog en in dit boek is ze een vijftienjarige slimme ietwat naïeve maar bovenal opstandige jonge vrouw die heel graag de schoolbanken wil verruilen voor het echte leven. Haar wens is om op het chrysantenveld van haar vader te gaan werken en daar de warmte te zoeken die ze zich herinnert uit haar kindertijd en haar kille moeder Angèle haar niet kan geven. Haar moeder Angèle ziet dit plan dat ze zich zou begeven tussen de kweeksters, een sociaal en intellectueel lagere klasse, niet zitten; haar vader Gérard is toegeeflijker van aard en ziet er helemaal geen graten in. Nu ze thuis is van haar internaat neemt ze de kans, en zal ze acht weken op het veld gaan werken. Al wroetend in de aarde luistert ze naar de verhalen van de kweeksters die vanonder hun rokken uitkomen in een bloemrijke volkse taal. Het wordt al snel duidelijk dat hun levens meer met elkaar verweven zijn dan ze dacht. Dat zelfs haar eigen geschiedenis er niet los van staat. Langzaamaan blijkt dat Arabella haar herinneringen uit het verleden verre van volledig zijn en dat er veel dingen uit haar geheugen zijn verdwenen. Ze moet er ondertussen mee voor zorgen dat op Allerheiligen de bloemen klaar zijn; dan verhuizen ze naar de begraafplaats aan de andere kant van de muur.
   Deze roman is een duidelijk eerbetoon aan priester-dichter Guido Gezelle, die in Brugge geboren (1830) en gestorven (1899) is. De man wordt in het verhaal zelf niet met naam genoemd maar er wordt voornamelijk naar hem verwezen als ‘de Dichter’ en zijn begraafplaats aan de straat uit de titel in Assebroek speelt een heel belangrijke rol in het boek. Ik vond dit een parel van een boek! 
   
   
2. De dokter is uw kameraad niet - Louis van Dievel (B): 4 sterren, recensie, buddyread met Jan
   
   Dit boek gaat over hoe een Amadees/PVDA-activist (Jan van Duppen) een aanhanger van Theodore Dalrymple werd. Het heeft me zeker weer veel geleerd en een mooi tijdsbeeld opgeleverd. Mijn ogen gingen weer open bij momenten toen ik dit boek aan het lezen was. 
   
   
3. Het boek Henry - Hilary Mantel (VK): 5 sterren, recensie
   
   In Het boek Henry, het vervolg op Wolf Hall en een volgende bestseller op het palmares van de Britse schrijfster Hilary Mantel, uit 2012 volgen we de verdere carrière van Thomas Cromwell en zijn belangrijke rol in zowel de opkomst als vooral ook de neergang van Anne Boleyn, de tweede vrouw van de Britse vorst Hendrik VIII van de Tudor-dynastie (Henry in het boek).
   
   September 1535: “Zijn kinderen storten uit de lucht. Hij kijkt toe vanaf een paard, met kilometers Engeland glooiend achter zich. Goudgewiekt laten ze zich vallen, met bloeddorstige blik. Grace Cromwell bidt in de ijle lucht.”
   
   Dit is de prachtige beginzin van het boek. Thomas Cromwell doet mee aan een valkenjacht, een havik is naar zijn overleden dochter Anne genoemd. De vogels zijn hun reïncarnatie. (De valkenjacht was vanaf de middeleeuwen een sport voor de adellijke hoven en vorstenhuizen.) Een Engels landschap ontrolt zich voor de ogen van de lezer, op sublieme wijze beschreven door Mantel.
   
   Het verhaal van Henry VIII en zijn vrouwen in dit deel leest opnieuw als een moderne roman, waarin allerlei politiek getouwtrek en gekonkel aan te pas komt en je de personages opnieuw als het ware kan aanraken en mee in hun levens kan stappen. Op meesterlijke wijze neemt Mantel je terug mee op sleeptouw, van op het Engelse platteland via de Cromwell-residentie Austin Friars in het steeds drukker wordende Londen, en het koninklijk paleis tot in de Londense Tower waar een (schijn)proces zal plaatsvinden omwille van beschuldigingen van hoogverraad en overspel.
   
   Op geen enkele moment worden er in het boek dingen verklaard vanuit de kennis die we nu hebben over de geschiedenis. Dat is ontegensprekelijk een van de sterkste troeven van deze Cromwell-trilogie: de onzekerheid waarmee je wordt geconfronteerd van de personages met wie je meeleeft, die je zo op de schouder zou kunnen (en willen) tikken en alvast waarschuwen voor wat komen gaat…
   
   
4. Maan en zon - Stefan Brijs (B): 4 sterren, buddyread met Saskia, Eeke en Wil, recensie
   
   Met deze roman toont Brijs zijn veelzijdigheid: ook over Curaçao, een veeleer onbekend eiland voor veel Belgen in de Nederlandse Antillen, weet hij een aangrijpend en inzichtelijk verhaal te vertellen.
   
   
5. Meer dan een broer - David Diop (F - Senegal): 5 sterren, leesclub, recensie 
   
   David Diop is een auteur geboren in Parijs, opgegroeid in Senegal en keerde nadien terug naar Frankrijk voor hogere studies, waar hij ook nog steeds werkt. Dit boek staat op de shortlist van de Europese Literatuurprijs van zowel de vakjury als de studentenjury. Ik coördineerde een leesclub rond dit boek, samen met andere enthousiaste deelnemers. 
   Als kapitein Armand op zijn fluitje de aanval tegen de Duitse vijand inzet; komen Alfa Ndiaye en Mademba Diop uit hun loopgraf om de Duitse soldaten aan te vallen. Mademba sterft op het slagveld. Alfa die ons dit verhaal vertelt, wordt verscheurd door schuld omwille van de dood van zijn “meer-dan-een-broer”(plus-que-frère). Ik las dit verscheurende poëtische boek vorig jaar in het Frans, en nu herlas ik het in het Nederlands.
   
   
6. Helden van de grens - Dave Eggers (VS), 3 sterren, buddyread met Hetty, recensie
   
   Dit boek heb ik gelezen omdat Hetty hier iets mee gepland had en ik het ook had liggen. Ik vond het oké, maar wel erg ongemakkelijk. Helden van de grens gaat over een vlucht vooruit, naar een nieuwe vrijheid, een identiteit, en zingeving, en tegelijkertijd over een vrouw die haar eigen grenzen aftast en daar haar twee kinderen in meesleurt. Niet echt een makkelijk verhaal om lezen. Er zaten ook enkele zwakkere punten in het verhaal voor mij: er zit niet voldoende evolutie in van het hoofdpersonage, Alaska wordt blijkbaar niet heel correct weergegeven heb ik gelezen, ik vond niet alles echt geloofwaardig en vond het uit opvoedkundig oogpunt een beetje triestig. In mijn recensie kan je meer lezen over deze roadtrip van Josie. 
   
   
7. Meester Mitraillette - Jan Vantoortelboom (B): 4 sterren, recensie
   
   Meester Mitraillette kwam aan de beurt omdat dit het volgende boek is dat zal verschijnen in de rubriek 'Vlaamse kost' op de spot van de Loepjes. Diegenen die dit mee lazen (Evy, Gigi en Wendy) vonden dit boek goed tot heel goed. Mijn recensie staat ondertussen al op Hebban voor diegenen die niet kunnen wachten op ons artikel. In de proloog maken we kennis met David, een jongeman, die vlak na de Eerste Wereldoorlog voor een executiepeloton in de loop van een geweer zijn leven aan hem ziet passeren. Het is een pijnlijk eerlijk en sfeervol ietwat melancholisch verhaal. 
   
   
8. Schuilen tussen bamboe - Birgit Treipl (Nl): 3 sterren, recensie
   
   Een volgend recensieboek voor Hebban. De schrijfster kende ik nog niet en dit is ook haar debuutboek, het verhaal over haar vader, die als enig kind van Oostenrijkse migranten in Bandung, Indonesië oftewel toenmalig Nederlands-Indië geboren is. Met hem beleven we uit zijn perspectief de Tweede Wereldoorlog op die eilandenarchipel totdat hij in Nederland belandt. Je voelt dat de schrijfster dit verhaal goed wil overbrengen; voor de vader Victor werkte het therapeutisch om het aan zijn dochter te kunnen vertellen, maar de vorm en de stijl waren net niet voldoende om het boek er te laten uitspringen. Wel een belangrijk thema om aan te kaarten.
     
9. Twee levens - Stefan Brijs (B), 3 sterren
   
   Een volgende titel van Stefan Brijs in mijn collectie, een emotionele kerstnovelle met een onverwacht einde en dat veel te kort is. Niettemin weer een echte 'Brijs' die niet per se aan zeggingskracht en subtiliteit moet inboeten ofschoon ik het wat meer uitgewerkt had willen zien; aangenaam als 'tussenstation'. 

Poëzie, theater, kort

1. Bokman - Dean Bowen (Nl): 2 sterren
   
   Dit is een poëziebundel die ik aanschafte na deze Rotterdamse stadsdichter bezig te hebben gezien en gehoord op de Poëziedag dit jaar in februari in Antwerpen. Daar vond ik hem op het podium heel sterk. Deze bundel dateert van enkele jaren terug. En hoewel ik zijn sentimenten wel redelijk goed begreep, werd ik niet echt gegrepen door zijn soms te ingewikkeld geconstrueerde gedichten, en heb ik hem ook maar moeilijk begrepen. Drie-viertalig is deze jong slam poëet wel! 
   
   
   
2. Zonder het licht te breken - Amina Belôrf (B): 4 sterren
   
   Deze bundel vond ik dan weer wel heel mooi. Amina vertelt over haar vader, Mohamed Belôrf, die in het midden van de jaren 1960 als gastarbeider naar België kwam. Dit is wel een realistische, herkenbare bundel, en best ook toegankelijk wat mij betreft. "Tedere, breekbare poëzie over generatietranen, de paracommando’s in Antwerpen en een nummer zijn in een dossier op een bureau in een praktijk van een dokter in een ziekenhuis in een wijk in een straat. Maar ook over stilte als een deken, wuivende windmolens en de zucht naar vleugels."
   
   
3. Het stad in mij - Maud Vanhauwaert (B): 5 sterren
   
   Een mega-tastische geweldige klepper vol gedichten om in rond te dwalen en de stad Antwerpen poëtisch te ontdekken van Maud Vanhauwaert! Ik ben en blijf fan van deze negende stadsdichter in het rijtje stadsdichters van Antwerpen. Maud denkt aan en brainstormt zoveel over verschillende vormen en concepten voor haar gedichten dat ze niet altijd een gedicht gewoon een gedicht kan laten zijn; dat geeft ze zelf toe in de door haar geschreven verhalen en getuigenissen die haar (stads)gedichten vergezellen over hoe en waarom ze tot stand gekomen zijn. Dan geeft ze zich 'te veel bloot'. Haar gedichten kan je lezen, maar ook via QR-codes bekijken en beluisteren. Er zijn ook heel veel foto's en tekeningen in opgenomen om het gevoel trachten op te roepen bij de lezer toen de gedichten werden gepresenteerd ergens in de stad. Ze heeft veel samengewerkt met artiesten uit verschillende creatieve sectoren. Ongetwijfeld een van de meest originele en verbindende stadsdichters die we al gehad hebben. Haar enthousiasme en spontaneïteit vind ik wel haar sterkste punten. Er zijn overigens ook een heel pak nieuwe en oudere gedichten aan toegevoegd. Ik heb zelf de prachtige luxe-uitgave van meer dan 300 pagina's aangeschaft! 
   
   
4. Fiat Lux - Stijn Vranken (B): 4 sterren
   
   Een nieuw projectje waar ik me in augustus mee bezig heb gehouden, was het verzamelen van alle bundels stadsgedichten die de 10 stadsdichters van Antwerpen al uitbrachten tot nu toe. Vranken was stadsdichter in 2014 en 2015, het eerste jaar van de nieuwe coalitie in het Antwerpse stadsbestuur. Maar nog steeds krijgen stadsdichters de nodige carte blanche en ondersteuning vanuit Antwerpen Boekenstad uiteraard om hun functie te kunnen uitvoeren. Ook Vranken zocht en vond verschillende vormen om zijn gedichten naar de bevolking te brengen: broodzakken, de onderkant van een brug, een volledig tramstel, het trouwboekje, enz. Soms gaat de vorm bij die stadsgedichten wat te veel aan de haal met de inhoud misschien. Bij de gedichten van Maud Vanhauwaert was ik meer betrokken, ook omdat ik haar meer gevolgd heb waarschijnlijk. Toch bevat ook deze bundel weer sterke tijdsgebonden gedichten, maar raakte ik net wat minder begeesterd. Of Maud is gewoon hevig aanstekelijk, dat zal het wel zijn. Wat ik nu enkel nog mis, is het boekje van Bernard Dewulf. En hopelijk komt daar de komende week ook nog verandering in! 
   
   
5. Het hele leven - Bart Moeyaert (B): 5 sterren
   
   Bart begon met zijn persoonlijke versie van de Genesis in 2003. Op vraag van het Nederlands Blazers Ensemble creëerde hij het muziektheater De schepping waarmee het NBE en Moeyaert samen op tournée gingen en nog gaan overigens (https://nbe.nl/programma/de-schepping-met-bart-moeyaert/). De 'trilogie' van deze Genesis werd vervolgd in 2010 met Het paradijs op aarde en De hemel in 2015. Zo ontstonden er drie muziektheateropvoeringen op de Haydn-cyclus (De schepping, De seizoenen, De zeven laatste woorden van Jezus Christus aan het Kruis) en drie prachtige geïllustreerde boeken geworden voor kinderen vanaf 8 tot 99 jaar. Dit jaar werden de drie teksten verzameld in deze nieuwe uitgave Het hele leven, die prachtig is geïllustreerd door zwart-wittekeningen van Peter Van den Ende, ook bekend van het woordenloze Zwerveling. Ik kon het niet laten eigenlijk om de tekeningen en de cover van dit boek een aantal keren te strelen, en minstens al twee keer te lezen. Ook mijn cd-verzameling van de opvoeringen met het NBE heb ik vervolledigd door de aparte CD van De schepping via internet nog aan te schaffen. Om ze dan alle drie in een playlist op mijn smartphone te zetten. Ik kan er jammer genoeg niet zo'n mooi tekeningetje bij maken, maar is het nog nodig om jullie uit te leggen dat dit weer een parel is?!   
   
   
6. Vijf poëzie booklets - Poëziecentrum/Versopolis 
   
   Vijf poëzie booklets van Europese jonge dichters die ik al enkele jaren had liggen, en af en toe al had vastgepakt. Nu eindelijk doorgebladerd, uitgelezen, enkele verzen van in me opgenomen. Te gevarieerd om allemaal mijn smaak te zijn. De dichters waren Frans, Duits, Sloveens, Italiaans en Pools.
   
   
7. Wat jij niet ziet - M.J. Arlidge (VK): 3 sterren
   
   Het cadeaugeschenk van de Spannende Boekenweken van dit jaar. Ik kreeg het doorgestuurd van mijn lieve Hebban-vriendin Wendy. Ik heb nog geen boek van de thrillerreeks van M.J. Arlidge gelezen, daarom wilde ik hier zijn stijl wel even mee proeven. Het verhaal was oké, maar wat te kort en ik bleef toch wat op mijn honger zitten.
   
   
8. De meeuw - Anton Tsjechov (Rusland): 4 sterren
   
   Een toneelstuk uit zijn Verzameld werk - Toneel, een leesproject waarover je hier meer kan lezen. 

Non-fictie

1. Dochter van de dekolonisatie - Nadia Nsayi (Congo - B): 4 sterren
   
   Nadia Nsayi (1984) is een Belgisch-Congolees politicologe en legt in dit boek haar eigen leven en haar zoektocht naar haar verleden als dochter van een Belgisch-Congolese metisvader en Congolese moeder, naast dat van de Belgisch-Congolese geschiedenis: de kolonisatie en de onafhankelijkheidsstrijd van Congo die er na komt. Het resultaat is een boeiend verslag dat vragen stelt en een aantal concrete voorstellen doet om verder op te bouwen. In het kader van het dekoloniseringsdebat dat in België weer aan belang gewonnen heeft naar aanleiding van de 60-jarige verjaardag van de Congolese onafhankelijkheid en toevalliger dan dat de BlackLivesMatter-beweging, die sterk aan kracht gewonnen heeft door de ontwikkelingen in de VS, kon dit boek niet beter de zeilen van de actualiteit mee hebben. Een mustread!
   Nadia is een exponent van een nieuwe generatie goed opgeleide Afro-Belgen die haar activisme niet onder stoelen of banken steekt, en nieuwe jonge gekleurde stemmen wil zien in het dekoloniseringsdebat. Dochter van de dekolonisatie is boeiend, erg leerzaam en geeft een vernieuwende blik over de koloniale en postkoloniale geschiedenis; je leert de schrijfster beter kennen die tegelijkertijd meer inzicht brengt in de huidige discussiepunten.
   
   
2. Discourse on colonialism - Aimé Césaire (Martinique): 4 sterren
   
   Discourse on colonialism, een vertaling van Discours sur le colonialisme, een essay van Aimé Césaire (1913-2008), is op mijn pad gekomen dankzij een oudere collega die soms mijn interesses aanhoort en dus ook af en toe voedt. :) Hij gaf me het te leen een paar maanden geleden voor de lockdown en voordat we voornamelijk van thuis uit begonnen te werken, en ik ben er nu pas in begonnen. Toch past het bij het boek van Nadia Nsayi, en heb ik het daarom nu ook gelezen. Het essay wordt geïntroduceerd door Robyn D.G. Kelley, een Amerikaanse historicus en onderzoeker, ook in Afrikaanse studies. Césaire was afkomstig van het door Frankrijk gekoloniseerde Martinique, een Franstalige poëet die in Parijs gewoond en gestudeerd heeft. Hij was een van de grondleggers van de Négritude-beweging in de francofone literatuur samen met Léopold Sédar Senghor, de eerste president van Senegal, en Léon Damas van Frans Guyana. Interessant maar wel even om door te bijten. Césaire probeerde in dit essay "de brutale impact van het kapitalisme en het kolonialisme te beschrijven waarbij hij de tegenstellingen en de hypocrisie wil aantonen in de westerse noties van 'vooruitgang' en 'beschaving' als deze westerlingen de 'wilden', de 'niet gecultiveerden' of de 'primitieven' ontmoeten. Hij herbevestigt Afrikaanse waarden, de identiteit en culturen, en hun relevantie door ons eraan te herinneren dat 'de relatie tussen bewustzijn en realiteit enorm complex is... Het is even noodzakelijk om onze geesten, ons innerlijke leven, te dekoloniseren terwijl we tegelijkertijd onze maatschappij dekoloniseren." (tekst achterflap) Bevat ook een interview met Césaire door de Haïtiaanse poëet René Depestre. Uitgegeven door Monthly Review Press, New York.
   Senghor komt hiermee ook op mijn lange wil-ik-lezen-lijst te staan.