Het is tijd om weer eens een overzichtje te maken van de boeken die ik las in de laatste twee maanden van dit jaar. Ik beloofde jullie dit al in mijn laatste blog. Ik las vooral heel wat non-fictie, met als laatste uitsteker ongetwijfeld het nieuwste boek Revolusi van David Van Reybrouck. Wat.Een.Boek. Mijn ogen gingen open, ik wist dan ook bijna niets van de Nederlandse geschiedenis m.b.t. hun Nederlands-Indische kolonie. Maar ook o.a. de nieuwste boeken van Rudi Vranckx en Björn Soenens las ik door de link met de actualiteit. Door die laatste ben ik zelfs heel toevallig op mijn laatste boek van 2020 gestoten, een roman van de Amerikaanse schrijfster Joan Didion. De roman Wildevrouw van Jeroen Olyslaegers is een nieuwe kaskraker, opnieuw over een periode uit de Antwerpse geschiedenis. Ik gaf 4 boeken 5 sterren, dus het waren ook twee goede maanden op dat vlak. Over welke titels heb ik het nu? 

Romans 

1. Oorlog en terpentijn - Stefan Hertmans (B): 4 sterren, blog
   
   Het nieuwste boek van Stefan Hertmans, De opgang, en het schrijven van een blog over deze auteur waren voor mij de triggers om deze klassieker over W.O. I, die al eeuwen op mijn boekenkast rust, eindelijk te lezen. De reden dat ik er zo lang mee gewacht heb, is waarschijnlijk de harde thematiek die erin aan bod komt. Ik had al gelezen dat ik er enorm geraakt door zou worden en dat was dus ook het geval. Ook al zag ik het eerste deel van het boek als een complexe aanloop naar de chronologische oorlogsmemoires van de grootvader en was het even doorbijten, vind ik dit uiteindelijk toch prachtige literatuur waardoor je dit stuk van de Belgische geschiedenis nog veel beter gaat begrijpen. Het boek zou voor mij nog moeilijker zijn geweest als ik al niet De bekeerlinge en De opgang voordien had gelezen, waardoor je de stijl van Hertmans wat beter leert kennen. De bekeerlinge leest volgens mij het vlotste van deze drie, en daardoor zal dit voor mij de mooiste blijven van deze drie romans met een zelfde soort perspectief en uitgangspunt. 
   
   
2. Wildevrouw - Jeroen Olyslaegers (B): 5 sterren, recensie
   
   Ik heb genoten van dit boek! Het is een geweldig verhaal waar je helemaal in kan wegduiken, en mee de jaren 60 van dé Gouden Eeuw in Antwerpen (de 16de) kan beleven, samen met herbergier Beer, die na het legendarische jaar 1566 van Antwerpen is weggevlucht naar Amsterdam, in het kielzog van zo vele anderen. Beer moet vanaf het begin van het boek het verlies torsen van maar liefst drie vrouwen in het kraambed, waarvan twee ook zijn ongeboren kind mee naar het graf namen. Zijn derde vrouw liet hem een zoon Ward na, die bij hem en de trouwe vroedvrouw - meid - kokkin Margreet, en die van veel betekenis is voor hem, opgroeit. Hij maakt kennis met een wildevrouw die samen met haar kind werd overgebracht met het enig overgebleven schip en de overgebleven bemanning, en de Antwerpse handelsdelegatie die deze schepen heeft uitgestuurd, hem opdringt. Zij is echter eerder een zijdelingse verhaallijn in dit boek, dat over zoveel meer gaat. Een boek om te genieten van de overweldigende taal en de verschillende lagen van af te schrapen, dat waarschijnlijk langer bij me zal blijven hangen dan de drie Thomas Cromwell-romans van Hilary Mantel. 
   
   
3. Tot ziens, meneer Friant - Philippe Claudel (F): 3 sterren
   
   Roman nummer 1 in mijn Philippe Claudel-project. Ik heb nog een aantal andere titels om te (her)lezen. Kernwoorden die ik over dit dunne boek noteerde: terugkijken op zijn dorp van geboorte, zijn grootmoeder. Scènes uit zijn jeugd haakt hij aan schilderijen van Emile Friant, (kleine spoiler volgt) de schilder waar zijn grootmoeder ooit als dienstmeid werkte. Melancholisch, poëtisch, lyrisch. Mooi geschreven maar weinig ‘ankerpunten’. De zinnen zweven wat door het boek. De beschreven schilderijen en de bronnen (in de eindnoten) zijn opgenomen in het boek. Ik vond het eigenlijk niet altijd even boeiend. 
   
   
4. Rivier van vergetelheid - Philippe Claudel (F): 4 sterren
   
   Rivier van vergetelheid (Meuse l’oubli) is het debuut van Philippe Claudel dat zich overigens volledig in België afspeelt, en wat ik me eerst niet realiseerde! De ik-figuur is het hoofdpersonage waarvan we de naam niet te weten komen. Hij lijdt onder een groot verdriet, namelijk de dood van zijn vriendin Paule, een Vlaamse die hij leerde kennen in het Oost-Vlaamse Lochristi. Ook heeft hij een zware (eigenlijk geen) opvoeding gehad die hij met zich meedraagt. Hij vlucht weg van waar hij met zijn vriendin heeft gewoond, en komt terecht in het kleine stadje Feil in de Ardennen aan de oever van de Maas. Over de grens met Frankrijk is het niet ver van de Franse Ardennen en de regio vanwaar Philippe Claudel afkomstig is, de Elzas. Het verwerkingsproces van dit grote verlies brengt Claudel prachtig onder woorden. Meer over de boeken van Philppe Claudel volgt zeker later nog! Ik heb nog een aantal titels van hem om te lezen... 
   
   
5. A Book of Common Prayer - Joan Didion (VS): 4 sterren
   
   Joan Didion (1934, Sacramento, CA) is een Amerikaanse schrijfster van vooral literaire journalistiek maar ook van romans. Björn Soenens wijdde een kort hoofdstukje aan haar in zijn nieuwste boek (zie verder) en ik werd getriggerd om iets van haar te lezen. De titels die Soenens vermeldde in zjn boek, kon ik niet direct vinden maar deze oudere roman vond ik wel op het e-bookplatform van de Vlaamse bibliotheken. Het is een boek dat weer wat moeilijk begint, maar vannacht brak ik door mijn 'inwerk'-periode heen, voelde ik, dus ik moet het wel nog uitkrijgen tegen morgenavond! Het boek is het verhaal van twee Amerikaanse vrouwen in het verlaten fictieve Centraal-Amerikaanse land Boca Grande. De ene weet veel te veel, en dat is Grace Strasser-Mendana, die is getrouwd met een van de machthebbers van het land; de andere heet Charlotte Douglas en weet veel te weinig, en zij is vooral erg naïef. Ze is naar Boca Grande gekomen in de nasleep van de verdwijning van haar dochter Marin. Het boek gaat vooral ook over heel veel gewetenloze machtsuitoefening en een ondoorgrondelijke onbehaaglijke vorm van geweld. Ik moet nog ongeveer twee derde lezen ongeveer. Ik lees het ook in het Engels, er is geen Nederlandse vertaling van te vinden denk ik. Het boek werd overigens voor het eerst gepubliceerd in mijn geboortejaar! 

Non-fictie

1. Zo houd je moed in een tijd van verdeeldheid - Elif Shafak (VK - F - Turkije): 4 sterren
   
   Dit is een klein en dun boekje dat ik had zien liggen op de winkeltoog van de boekhandel en waarvan de titel me direct trok om te lezen. Van Elif Shafak, een Turkse auteur die in Frankrijk geboren is en nu in Groot-Brittannië woont, las ik al twee romans die ik heel goed vond. Dit boekje gaat over waar we ons aan kunnen vasthouden in een tijd waarin het nieuws en de wereldpolitiek ons doen wankelen. Waarin angst en fake news om zich heen slaan, mede door de coronacrisis die zich over heel de wereld laat voelen, maar niet alleen. Ze heeft een heel goede pen en ik heb heel wat mooie uitspraken gelezen in dit boekje die me even hebben doen stilstaan. 
    
2. De lengte van een oceaan - Björn Soenens (B): 5 sterren, recensie
   
   Een paar dagen voor de verkiezingsdag in de Verenigde Staten begon ik dit boek te lezen van VRT-journalist Björn Soenens. Door het vele nieuws uit de VS wilde ik er wel meer over lezen in plaats van allerlei korte stukjes te zien of te lezen. Dit boek is ontluisterend, eerlijk en ontroerend. Soenens heeft er al een handje van weg om erg beeldend te spreken - soms zelfs wat te veel voor wat tv-reportages betreft, vind ik - maar hij schrijft ook op die manier en dat komt wel erg goed over. Hij is eloquent en probeert ondanks de vele aanvallen op zijn persoon objectief maar betrokken verslag te brengen uit dit onmetelijke land. Ik geef hier ook nog even mee dat hij ook zijn kritische blik laat gaan over het geheel van de Amerikaanse politici, ook de democratische dus, en zijn eigen beroepssector in de VS in dit boek want sommigen durven weleens denken dat dit niet zo zou zijn. 
   
   
3. Een zomer als geen andere - Rudi Vranckx (B): 4 sterren, recensie
   
   Een boek van een andere journalist, volgens mij een van de beste reporters van de VRT, Rudi Vranckx. Zijn expertise ligt in het nabije en het Midden-Oosten, en op de thema's oorlog & veiligheid, moslimterrorisme, vluchtelingen, enz. maar zo ver kon hij niet reizen dit jaar. Hij maakte dan maar een reportagereeks en een boek over wat de coronacrisis doet met Europa dit jaar, Een zomer als geen andere. De reportagereeks is niet zo lang, slechts drie afleveringen, en eigenlijk herken je veel zoniet eigenlijk alles uit de reeks als je het boek, dat ook best kort is, erna pas leest. Ik had op tv gezien dat het een van de eerste boeken was die je digitaal kan lenen via het nieuwe e-platform van de Vlaamse bibliotheken (Cloudlibrary) wat ik dan ook gedaan heb. 
   
   
4. Revolusi - David Van Reybrouck (B): 5 sterren
   
   In Revolusi brengt David Van Reybrouck opnieuw een koloniale geschiedenis, na zijn monumentale boek Congo, een geschiedenis, waar hij eerder - met name tijdens zijn onderzoek ín Congo zelf - is ingerold door in de voorraad van een oud-boekhandelaar een exemplaar van de Max Havelaar te hebben gevonden en dat hij dan maar bij toeval ook heeft gelezen. Zo werd zijn interesse voor de oud-kolonie van Nederland, Indonesië of Nederlands-Indië gewekt. Er valt zoveel uit te leren, ook omdat we er hier in België in het algemeen veel minder over weten, dat ik niet ga beginnen dit hier op te lijsten. Het boek is wel een heel boeiende aanrader, vooral ook door hoe meeslepend Van Reybrouck weer weet te vertellen over de interviews met allerlei hoogbejaarde getuigen, van àlle kanten (Indonesiërs, Indo-Nederlanders, Japanners, Nepalese ghurka's, Britten) die de tijd van de opstand tegen de bezetter en de afgrijzelijke tijd onder de Japanze bezetting tijdens W.O. II hebben meegemaakt. Misschien wil ik toch op één toevallig dingetje wijzen hier: de spraakverwarring tussen Belgen en Nederlanders over Indisch en Indonesisch, en Nederlands-Indië, enz. ben ik door dit boek nog beter gaan begrijpen. Ik ga daar dus nog beter op letten in het vervolg. (Dat kwam overigens onlangs nog eens in de Vlaamse media doordat in de VS als nieuwe vicepresidente Kamala Harris werd verkozen, en vele Vlamingen in de war raakten met Indisch en Indiaas vanwege haar roots.) 

Poëzie, novelles, kort

1. De wolkendragers - Peter Holvoet-Hanssen (B): 4 sterren, interview
   
   Ik mocht De wolkendragers lezen en de dichter-samensteller van deze bundel interviewen, Peter Holvoet-Hanssen, een gelauwerde en veelgeprezen dichter die als de beste kan dichten én vertellen. Je leest over hem en deze bundel in mijn interview. Deze gedichtenbundel komt uit een andere dimensie, met bijdragen uit heel de maatschappij en van andere dichters, die dj-gewijs meesterlijk werd samengesteld en 'in de sound gegooid' en is een mustread! 
   
   
2. Stoppen met roken in 87 gedichten - Dimitri Verhulst (B): 3 (3,5) sterren
   
   Een oudere gedichtenbundel van een andere grote Belgische naam. Ook via Cloudlibrary, het e-bookplatform van de Vlaamse bibliotheken, gelezen. Opnieuw valt zijn taal op in deze bundel die toch wel kenmerkend is, zowel in zijn romans als in zijn gedichten. Sommige gedichten vond ik heel goed, andere kon ik wat minder pruimen. Het is ook niet ideaal om gedichten te lezen als e-book. Ik kreeg er onlangs ook één als e-book in mijn e-bookabonnement van Das Mag. Dit verkies ik toch op papier tot mij te nemen, ook al worden ze nu ook zo gepubliceerd. 
   
   
3. Vuurwerk zei ze - Stefan Hertmans (B): 5 sterren
   
   Opnieuw poëzie, een bundel van Stefan Hertmans, die ik gelukkig wel op papier van de bibliotheek had meegenomen. Deze gedichtenbundel raakte me enorm. Ik kan niet goed verwoorden waarom, maar de zinnen, de woorden, de taal: alles was gewoon juist voor mij. 
   
   
4. De zeemantel en andere verhalen - Nayrouz Qarmout: 4 sterren, recensie
   
   Nayrouz Qarmout is afkomstig van Palestijnse ouders en groeide op in een wijk vol Palestijnse vluchtelingen in Damascus (Syrië), Yarmouk, voortkomend uit een vluchtelingenkamp. Ik kwam de naam van deze wijk al meer tegen in vorige boeken. Qarmout verhuisde in 1994 naar de Palestijnse gebieden, Gaza, waar ze nu werkt voor het Ministerie van Vrouwenzaken (het Ministry of Women’s Affairs) om kwesties als gender en identiteit bespreekbaar te maken en de politieke en economische rol van vrouwen te versterken. Voor de verhalen in deze bundel liet ze zich inspireren door haar eigen ervaringen als opgroeiend meisje in het vluchtelingenkamp en als jonge vrouw in de 'grootste gevangenis ter wereld, Gaza'. De verhalen zijn indringend en ontroerend. Deze bundel werd aangeprezen door de Britse pers en de Brits-Schotse schrijfster Ali Smith. Ze hebben een oosterse, Arabische tint qua beeldgebruik en stijl en zijn daarnaast hard, nietsontziend en erg leerrijk.
   
   
5. Bruna - Hannelore Bedert: 3 sterren, recensie
   
   Bruna is de novelle die Hannelore Bedert schreef voor de Vlaamse Te Gek-campagne om te sensibiliseren voor en het voetlicht te richten op psychische stoornissen. Andere succesvolle Te Gek-novelles die ik al las: Als je iemand verliest die je niet kan verliezen van Ish Ait Hamou, Gezellig is anders van Christophe Vekeman en Het zusje van de buurvrouw van Margot Vanderstraeten, die elk op zich de moeite waard waren.
   In Bruna gaat het over alcoholmisbruik. Laure is een professor psychologie die haar eigen leven niet meer onder controle heeft na een traumatisch verlies en zich daarna in de drank stort. Dan komt ze de vrijgevochten excentrieke tiener Bruna tegen, die haar, hoewel ze zelf een moeilijk leven achter de rug heeft, uit haar benevelde wereld rukt. Een mooi geschreven novelle, die door de beperkte lengte en de weinige karakterontwikkeling echter wat minder laat zien van Bedert die in haar debuutroman Lam toch nog wat beter tot haar recht komt.
   
   
6. Deserteren - Annelies Verbeke: 3 sterren, recensie
   
   Deze Te Gek-novelle van de Vlaamse koningin in korte verhalen, Annelies Verbeke, is van 2019. 
   De 'auteur' die zichzelf ook zo benoemt, krijgt bezoek van haar schaduwzijden (een strenge maarschalk en moeke Verbeke) en van Goethe, Mann, Charlotte, Werther en Lotte en gaat met hen in gesprekstherapie met de Amerikaanse psychologe en succesauteur Elaine als moderator. Het gaat erover hoe je kan deserteren tegen je eigen opgelegde commando's en breken uit je eigen leven, en tegelijkertijd deserteren tegenover alle eisen opgelegd van buitenaf, en hoe je dit moet doen. 
   Thema van het boekje is hoogsensitiviteit (hooggevoeligheid) met als voorbeeld de bekendste hoogsensitieve persoon uit de wereldliteratuur, Werther. Ik vond het een minder gemakkelijk verhaal als vorige Te gek-novelles.
   Deze twee boekjes hebben overigens ook een nieuwe eigenaresse gevonden die ik daar blij mee kon maken. Graag gedaan, Gigi! 
   
   
7. De jongen, de mol, de vos en het paard - Charles Mackesy (VK): 4 sterren
   
   Een boek dat ik zelf heb aangekocht door de vele aanbevelingen die ik hier en elders vond. De tekeningen zijn prachtig en veelzeggend, en de teksten ontroerend. Toch ben ik er niet echt door overweldigd of zo. Waarschijnlijk vanwege Philippe Claudel en anderen... 
   
   
8. In de rij voor de nachtboot - Saskia De Coster (B): 3 sterren
   
   Een kortverhaal uit de pen van de Belgische Saskia De Coster, n.a.v. de Dag van de Onafhankelijke Boekhandel voor de Confituur-vereniging (Vlaamse vereniging van een groot aantal onafhankelijke boekhandels). Ik vond het verhaal wat vaag, wist niet goed over wat het ging eigenlijk. Wel gevoelig en subtiel. De stijl en het taalgevoel zijn opnieuw wel gewoon goed. 
   
   
9. Willem Elsschot. Dichter. Alle verzen verzameld en toegelicht. - Koen Rymenants, Carl de Strycker (B): 3 sterren
   
   Dit is een beetje een apart boek. Het bevat weliswaar de verzamelde gedichten van Willem Elsschot maar ze hebben ook allemaal een toelichting gekregen van literatuurwetenschappers, soms meer inhoudelijk, regelmatig ook meer literair-technisch. Dit boek stond al van half vorig jaar op mijn 'aan-het-lezen'-plankje! Ik had me deze maand voorgenomen het helemaal uit te lezen ofwel het eraf te halen en eigenlijk weg te doen, en ik heb zelfs op het punt gestaan om dit te doen. Uiteindelijk heb ik het uitgelezen gekregen, en ben ik toch trots op mezelf. Ik ga het dan toch bijhouden om af en toe nog eens een gedicht en de toelichting ervan terug te lezen. Er zitten ingewikkelde stukken in, toch ook boeiend om deze poëzie beter te proberen begrijpen. Na wat langer weer in het laatste deel te hebben gelezen, ben ik toch weer in de Elsschot-wereld terechtgekomen wat er wel voor nodig was. Dit is toch gericht op een publiek dat hier voor open staat, en niet zo toegankelijk. Regelmatig droge kost om door te bijten. 

Tot zover mijn overzicht. Welk boek van de laatste maanden stak er voor jullie uit? Na Nieuwjaar komt er uiteraard nog een lijstje van het voorbije jaar aan, maar alles op zijn tijd.