Zaterdag is Naomi Novik op de Dag van het Fantastische Boek om over haar nieuwe boek Zilvergaren (Spinning Silver) te vertellen. Reden voor de Genreclub voor Sciencefiction en Fantasy om haar eerste op zichzelf staande boek nog eens onder de loep te leggen. Dit jaar verscheen er een goedkopere paperbackeditie van Ontworteld. Marjolein, Merel, Marc, Janneke en Kim lazen het boek en velden Het Oordeel.

Ontworteld

Agnieszka is zolang ze zich kan herinneren al bang voor twee dingen: voor het kwaadaardige Woud dat een steeds groter deel van de vallei waar ze woont inneemt en voor de dag dat Sarkan, de tovenaar die hen hiertegen beschermt, haar beste vriendin Kasia op komt eisen. Elke tien jaar kiest hij een bijzonder zeventienjarig meisje dat hem moet dienen. Na hun vrijlating zijn de meisjes veranderd en willen ze niet meer in de vallei blijven. Iedereen weet dat de mooie en getalenteerde Kasia dit jaar meegenomen zal worden. Sarkan, die door de dorpelingen de Draak genoemd wordt, ontdekt echter dat Agnieszka een verborgen talent voor magie heeft en ziet het als zijn plicht haar mee te nemen naar zijn toren om haar op te leiden. Aanvankelijk wil Agnieszka niet leren toveren, maar als het Woud aanvalt verandert ze van gedachten.

Onze Draak eet de meisjes die hij meeneemt niet op, al doen de verhalen die buiten onze vallei worden verteld anders geloven. Hij verslindt ze niet letterlijk, het voelt alleen zo. Hij neemt een meisje mee naar zijn toren en laat haar tien jaar later weer gaan, maar tegen die tijd is ze iemand anders geworden.

Sprookje

Merel: “Ik zie Ontworteld als een sprookje voor (jong)volwassenen en heb het boek dus ook als zodanig gelezen en beoordeeld. Het begint weliswaar niet met het alom bekende ‘Er was eens...’, maar ik zag er wel meerdere kenmerken van sprookjes in terug.”

Marjolein: “Ik vond Ontworteld heel prettig lezen. Het is net een sprookje. Goed voor liefhebbers van YA en fantasy.”

Janneke: “De elementen die in Ontworteld gebruikt worden doen denken aan een klassiek sprookje. Magie, toverdranken en de strijd tussen goed en kwaad zijn elementen die niet onbekend zijn in sprookjes. Het Woud met zijn magische planten en eigen gedachten is een mooie, sprookjeswaardige, tegenstander. Het boek focust zich meer op het verslaan van de grote vijand, het Woud, dan op de ontwikkeling van de personages zelf. Toch is dit voor het totale verhaal niet storend. Het leest als een prachtig sprookje en liefhebbers zullen er zeker van genieten.”

Marc: “Ontworteld is een klassiek sprookje, maar toch een origineel verhaal. Het hoofdpersonage is een meisje/vrouw, maar absoluut niet het type heldin. Ook doet ze alles op haar manier en niet zoals anderen willen dat ze het doet. Juist deze aspecten tezamen vind ik zo fijn.”

Kim: “Ik verwachtte dat Ontworteld een sprookje voor volwassenen zou zijn. Het lijkt echter eerder een middelmatig young adultboek. Ik had er hoge verwachtingen van omdat het zo vernieuwend zou zijn, maar het viel me heel erg tegen.”

Opbouw

Marjolein: “De opbouw van Ontworteld vond ik erg goed. Het begint met een soort van uitleg. Je leert langzaam alles kennen en wordt echt meegenomen in het verhaal van Agnieszka.”

Merel: “Agnieszka begint als ongelukkige uitverkorene, maar krijgt al snel de rol van invloedrijke heks in de strijd met het Woud. Die strijd, de belangrijkste verhaallijn in het verhaal, zorgt voor voldoende spanning. Er volgen echter ook heel wat zijwegen. Daar neemt de spanning snel af, maar dit zorgt ook weer voor wat rustpunten in het verhaal.”

Kim: “Het eerste hoofdstuk is indrukwekkend. In enkele goedgekozen zinnen roept Novik een wereld op waarin de angst voor het Woud en het dienen van Sarkan voelbaar is. Zo goed wordt het echter nergens meer. Ontworteld heeft niet één doorlopend plot. Er moeten steeds nieuwe problemen opgelost worden. Het lijkt alsof je losse verhalen leest. Je weet niet waar het verhaal heen gaat en krijgt de indruk dat Novik zelf soms ook geen idee heeft.”

Marc: “Het eerste deel had het met minder bladzijdes kunnen doen. Pas als het verhaal verder wordt opengetrokken naar andere personen en plaatsen komt er meer vaart in het verhaal.”

Personages

Marjolein: “Agnieszka is een leuk hoofdpersonage dat tijdens het boek echt opgroeit. Ze is moedig, liefdevol en bij tijden jaloers. Naast Agnieszka vond ik de verschillende tovenaars erg bijzondere personages. Bijna allemaal een beetje almachtig. Doordat ze zo oud zijn lijken ze hun gevoel te hebben verloren. Agnieszka brengt echt een frisse wind. Het is goed om de dingen anders aan te pakken.”

Janneke: “In de ogen van de Draak is Agnieszka naïef en onhandig. Ze bezit een talent voor magie waarbij ze het beste op haar eigen intuïtie kan vertrouwen. Hierdoor drijft ze de Draak in zijn lessen in magie soms tot wanhoop. Ik vind de Draak een machtig interessant personage. Hij intrigeert mij door zijn gedrag en houding. Hij heeft duidelijk twee gezichten en is een prettig tegenwicht voor de ietwat naïeve Agnieszka. De Draak is meestal wat star en erg op zichzelf. Je merkt dat hij zich langzaam meer opent voor Agnieszka, maar altijd met enige reserve.”

Merel: “Ik vind het mooi dat de Draak en Agnieszka elkaar zo goed aanvullen. Agnieszka is onhandig en daardoor aandoenlijk. In haar magie is ze vooral intuïtief bezig en haar handelen is erg gebaseerd op emoties. De Draak gaat al wat langer mee en kijkt daardoor rationeler naar situaties. Hij is vaardiger én meer gestructureerd in het beoefenen van de magie. Juist doordat ze zulke duidelijke tegenpolen van elkaar zijn, vond ik ze erg aan elkaar gewaagd. De Draak lijkt in eerste instantie een slecht persoon. Bij nadere kennismaking blijkt hij niet per se slecht, maar wel afstandelijk en onvriendelijk. Het mooie van de Draak vind ik dat hij meer kanten heeft. Dat geeft de Draak voor mij meer diepgang, iets wat ik bij Agnieszka soms een beetje mis.

Kim: “Sarkan is een ongevoelige klootzak. Hoewel later duidelijk wordt waarom hij zich zo gedraagt maakt dat zijn gedrag niet goed. Agnieszka is de cliché onopvallende, onhandige hoofdpersoon die toch heel uniek blijkt te zijn. Het grootste probleem zit echter bij de bijpersonen. De perfecte Kasia heeft weinig persoonlijkheid en haar rol in het verhaal is volslagen onduidelijk. Ze lijkt alleen maar opgevoerd te worden om het verhaal vooruit te helpen. Personages bestaan in dit boek alleen als ze nodig zijn.

Marc: “Er zitten enkele figuren in het verhaal waar meer mee gedaan had kunnen worden, bijvoorbeeld Alosja. Mijn favoriete personage is Kasia, de vriendin van het hoofdpersonage. Ze maakt een hele verandering door gedurende het verhaal, zowel fysiek als qua karakter. Het is het soort vriendin dat ik ook graag gehad had.”

Magie

Janneke: “Magie is de rode draad in het verhaal. Het Woud is de grootste tegenstander. Het beschikt over kwade magie die mens, land en dier corrumpeert. Het Woud met zijn zwarte magie heeft tegenwicht nodig van de magie van Agnieszka en de Draak. Magie wordt op meerdere manieren uitgevoerd. De Draak gebruikt zijn magie letterlijk, zoals het geschreven wordt. Agnieszka gebruikt magie op gevoel.

Merel: “Het Woud is het grote kwaad in dit verhaal en dat vond ik een originele keuze. Doordat het Woud kan denken en plannen blijft het kwaad niet beperkt tot de boomgrens. Mensen raken besmet en gaan dan in het belang van het Woud handelen. Zo komt het kwaad vanzelf het land binnen. Je voelt de dreiging van het Woud door het hele verhaal heen.
De magische krachten van de tovenaars en heksen komen tot uiting in de elixers die zij maken en de toverspreuken die zij gebruiken. Agnieszka blijkt geen talent te hebben voor deze statische spreuken, maar kan verderop in het verhaal desondanks krachtig toveren. Dat dit niet ongeloofwaardig wordt, komt doordat zij niet de standaard spreuken gebruikt, maar ze intuïtief werkt. Het komt op mij heel natuurlijk over dat de ene soort magie haar beter ligt dan de andere soort magie.
Een mooie toevoeging vind ik dat het samen opzeggen van spreuken tot krachtigere resultaten kan leiden. De relatie die je met de ander hebt heeft invloed op hoe goed je je krachten met elkaar kan bundelen. Dat dit niet zonder meer een succesvolle onderneming is, maakt de magie voor mij nog realistischer. “

Kim: “Het magisch systeem rammelt aan alle kanten. Dat magie voor iedereen anders werkt en dat twee tovenaars samen meer kunnen bereiken dan alleen is mooi bedacht. Tegelijkertijd is het allemaal onlogisch. Magie lijkt niet gebonden te zijn aan regels, de spreuken zijn lachwekkend en er wordt de indruk gewekt dat alles mogelijk is, dus het is een raadsel waarom niemand in al die tijd een manier heeft gevonden om het Woud te verslaan. Dat Agnieszka bijzonder getalenteerd blijkt te zijn en de moeilijkste dingen intuïtief voor elkaar krijgt terwijl ze niet in staat is iets te bereiken met simpele spreuken is totaal ongeloofwaardig.
Het Woud is een geduchte tegenstander die niet zomaar te verslaan is. Hoewel een magisch bos zelf niet erg origineel is, is wat het eigenlijk blijkt te zijn dat zeker wel. Deze onthulling maakt het boek nog enigszins de moeite waard.”

Goed en kwaad

Marc: “Gebruikte thema’s zijn liefde en vriendschap, de strijd tussen goed en kwaad, het feodaal stelsel, de afstand tussen het gewone volk en de machthebbers en de consequenties van onze daden. Het hoofdthema is de natuur. De titel is daar al de eerste verwijzing naar. In het verhaal komen veelvuldig bloemen voor en alles draait om het bos en de bomen. Het boek wil ons – zoals alle sprookjes – ook iets meegeven, namelijk de les dat alle goede zaken evenzeer gebruikt kunnen worden om kwaad te doen en dat alle slechte zaken ook in dienst van het goede gebruikt kunnen worden.”

Merel: “Het thema van goed en kwaad is goed uitgewerkt. Novik heeft hier wel meer nuance in aangebracht dan je van een sprookje zou verwachten. De opbouw van de wereld en de karakterontwikkeling van de personages komt in Ontworteld misschien niet altijd even goed uit de verf, maar omdat dat bij sprookjes van ondergeschikt belang is aan de morele boodschap die het verhaal wil meegeven, heb ik dat niet als ergerlijk of als een gemis ervaren. En die morele boodschap zit er wel degelijk in: dat het beter is om te vergeven en te groeien, dan om vast te roesten in een allesvernietigende haat.”

Kim: “Goed en kwaad zijn prachtig genuanceerd. Op zich worden de acties van de tovenaars aan het hof en de leden van de koninklijke familie goed verantwoord. Toch is moeilijk te geloven dat ze allemaal hun beoordelingsvermogen laten vertroebelen door hun verlangen naar bewondering en macht.”

Merel: “Personages die slecht handelen zijn beïnvloed door het kwade Woud en als lezer kon ik daardoor toch begrip voor hen opbrengen. Voor het Woud zelf overigens ook, nadat duidelijk geworden is hoe het Woud ooit is ontstaan.”

Het Oordeel

Merel: “Ik vind Ontworteld een heerlijk sprookjesachtig boek. Het verhaal had voldoende spanning om mijn aandacht ruim 500 bladzijdes vast te houden en de keuze voor het Woud als het kwaad vond ik origineel. Een verhaal waar ik me na het lezen niet meteen aan kon ontwortelen. Een aanrader dus!”

Marjolein: “Voor mij was dit een echte hot. Ik kon hem op een gegeven moment niet meer neerleggen, zo spannend vond ik het. Er zaten veel originele elementen in zoals het bos en de magie.”

Janneke: “Hot, dat staat voor mij als een paal boven water. Ik ben een liefhebber van verhalen die lezen als een sprookje, maar ook als gewone fantasyfan kan ik dit boek met hot beoordelen. Ik heb mij een aantal avonden met plezier in de wereld van Agnieszka en de Draak mogen ophouden en vond het oprecht jammer toen ik het boek uit had. Een origineel sprookje, dat is wat Ontworteld is. Een must-read voor liefhebbers van sprookjes (en fantasy).”

Marc: “Hot! Eigenlijk vond ik bijna niets minder goed aan dit boek. Nooit had ik het gevoel dat er iets verkeerd of onjuist was.”

Kim: “Ontworteld is op zich vermakelijk om te lezen. Als het verhaal zich ontwikkelt gebeurt er veel en je bent benieuwd hoe het afloopt. Toch stelt elke nieuwe ontwikkeling steeds teleur. Het boek voldoet niet aan de hoge verwachtingen die ik ervan had. Ik vond het niet heel slecht, maar kan zeker ook niet genoeg positieve punten noemen om een voldoende te geven. Daarvoor blijft het toch te oppervlakkig. Het is geen verhaal dat me lang bij zal blijven. Ik kom niet verder dan ‘mwah’.”

Hoewel enkelen van ons wel iets aan te merken hadden op Ontworteld zijn we over het algemeen erg enthousiast. Met vier keer een Hot vinden we dit boek een aanrader voor liefhebbers van sprookjes.

Lees ook de recensie van Merel, Marjolein, Janneke en Kim.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

Heb jij Ontworteld gelezen? Wat vond je ervan?

In ons vorige Oordeel bespraken we Midland: De terugkeer van Marguerita Le Roy.