AIM WITH THE EYE, SHOOT WITH THE MIND, KILL WITH THE HEART

Ook zo genoten in de bioscoop? Of vond je de film maar zo-zo en vraag je je af waar de hype nu helemaal vandaan komt?
De De donkere toren is echt een bijzondere fantasyserie. Of je de film nu goed vond of niet, het origineel is natuurlijk altijd het beste! Dus lees met ons mee wat er nu zo speciaal is aan deze reeks van een auteur die op eenzame hoogte staat.

Ontstaan van de serie

De donkere toren-reeks wordt wel het magnum opus van Stephen King genoemd en bestaat uit acht boeken.

Over het eerste deel De scherpschutter (The gunslinger) deed King 12,5 jaar. Het is geïnspireerd door het gedicht Childe Roland to the Dark Tower came van Robert Browning. Het gedicht stamt uit 1855, en King las het als student aan de universiteit van Maine.
De scherpschutter heeft een bijzondere achtergrond: het bestond oorspronkelijk uit vijf losse verhalen over Roland Deschain, gepubliceerd in The magazine of fantasy and science fiction.
Begin jaren tachtig kwamen deze verhalen gebundeld tot De scherpschutter uit bij een small-press fantasyuitgeverij in een oplage van 10.000 exemplaren. De boeken werden door Michael Whelan geïllustreerd. Ter vergelijking: van het rond dezelfde tijd gepubliceerde Christine werden direct 250.000 exemplaren gedrukt. In tegenstelling tot de meeste Kingboeken werd De scherpschutter alleen in gespecialiseerde fantasyboekwinkels verkocht.
Toen het grote publiek lucht kreeg van dat hele bijzondere Kingboek dat nauwelijks te verkrijgen was kreeg het een haast mythische status. Natuurlijk wilde iedereen dat speciale boek bemachtigen. Er werden nog 10.000 exemplaren bijgedrukt, maar dat kon de vraag nauwelijks bijbenen.
Nog steeds zijn de eerste en tweede druk van De scherpschutter collectors items die voor behoorlijke prijzen van de hand gaan. Heb je toevallig een door King en Michael Whelan gesigneerde eerste druk; wees er dan maar zuinig op, want ze gaan van de hand voor zo'n 5000 dollar!
Het duurde vervolgens vijf jaar voor deel twee, Het teken van drie, uitkwam. Ook dit boek kwam weer in een kleine oplage uit waardoor de fans nauwelijks hun handen op een exemplaar konden leggen. Pas laat in de jaren '80 zwichtte King voor de commerciële druk. De oplages werden groter en de serie kwam binnen het bereik van de vele fans.
Het zou King 27 jaar kosten om de serie te voltooien.

De werelden

Zoals je mag verwachten van een fenomeen als King, is de wereld van De donkere toren immens en complex en heel rijk aan details. Werelden past eigenlijk beter, want het verhaal speelt zich in verschillende werelden en dimensies af.
Deze zijn allemaal met elkaar verbonden door de Donkere toren. Dit is als het ware de spil waaromheen alle werelden draaien. Als de toren vernietigd zou worden, zullen alle werelden uiteen vallen. Alleen in de Al-wereld bestaat de donkere toren fysiek, in de andere werelden is het eerder een concept, een symbolische toren. In de Al-wereld staat de toren temidden van een veld rozen. In alle andere werelden groeit een roos die de donkere toren symboliseert. De donkere toren rust op zes stralen die verbonden zijn met werelden.

De Al-wereld ligt parallel aan onze wereld en vertoont daar ook overeenkomsten mee, alleen bestaat magie er echt, zijn er allerlei monsters en is het een wereld in verval. Hele beschavingen zijn er uitgevaagd, de windrichtingen en het tijdsverloop zijn er niet meer logisch en betrouwbaar. Af en toe komt zelfs de zon op de verkeerde plaats op. Volgens Roland is zijn wereld 'verder gegaan.' Het is een heerlijk grimmige wereld die de sferen van een western ademt, gecombineerd met fantasy en sciencefiction.
Al-wereld is op haar beurt verdeeld in drie werelden: Mid-wereld, Binnen-wereld en Eind-wereld. Ronald Deschain, de scherpschutter, komt uit Gilead, een staat in Mid-Wereld.

Onze wereld, ofwel Sleutel-wereld, is in de serie een wereld waarin de tijd maar een kant op stroomt. Er zijn onnoemelijk veel versies van, Multiple Americas genoemd, die allemaal in kleine details van elkaar verschillen. Het nummer 19 is een krachtig symbool in deze wereld.

Portals

Portalen en deuren tussen dimensies hebben een belangrijke rol in het verhaal. Je kunt ermee tussen de verschillende werelden reizen, en ook heen en weer in de tijd. Sommige deuren kun je alleen gebruiken als je de juiste sleutel bezit.

De Ongevonden Deur is een belangrijk portaal. De doorgang duikt op verschillende plaatsen op in het verhaal. Je kunt hem alleen gebruiken als je een krachtige bol in je bezit hebt, genaamd Black Thirteen.

Turtleback Lane in Maine in de Sleutel-wereld is een straat waar het weefsel van de realiteit dun is. Stephen King heeft zichzelf in de serie geschreven als personage en hij woont in deze straat, in een huis genaamd Cara Laughs. Dit huis is tevens een doorgang naar onze wereld. Doordat de realiteit er langzaam afbrokkelt, duiken in Turtleback Lane nogal eens wezens uit andere dimensies op, walk-ins genaamd. Het is Stephen King zelf die (als personage) de oorzaak is van deze verstoring.

Personages

Ronald Deschain is natuurlijk de held van het verhaal. Denk westernheld, denk koele, berekenende scherpschutter, denk redder in de nood. Roland is de archetypische redder van werelden. Hij staat bepaald niet bekend om zijn gevoel voor humor en zoals hij zelf ook als eerste toegeeft: over verbeeldingskracht beschikt hij niet. Hij ziet de wereld zoals hij is, zoekt geen verborgen betekenissen. Wel is hij erg opmerkzaam en intelligent, maar het is eerder de praktische intelligentie van een man die vooral bezig is om te overleven.
Het enige doel dat hij in zijn leven heeft, is voorkomen dat de Scharlaken Koning de donkere toren vernietigt. Als hij moet kiezen tussen zijn metgezellen en zijn doel maakt hij dan ook vaak keiharde keuzes.

De man in het zwart is Rolands tegenspeler. Hij is een handlanger van de Scharlaken koning, een demon die de wereld wil vernietigen, en een enorm krachtige magiër. De man in zwart draagt vele namen. In de gedaante van Marten de magiër weet hij Roland zo ver te krijgen dat hij het veel te jong opneemt tegen zijn wapenmeester Cort, om hem zo een vroege dood in te jagen. Maar Roland weet door een handige list zijn veel ervarener leermeester te overwinnen.
In De scherpschutter leren we hem kennen onder de naam Walter O'dim. Maar zijn meest bekende naam is Randall Flagg. King laat vaak personages terugkomen in diverse boeken, en Randall Flaggs eerste optreden zagen we in De beproeving. Later is hij het slechte personage in De ogen van de draak waar op het moment een Hebban Leesclub over loopt. En hij duikt dus weer op in De donkere toren.
Het is Randalls doel om in naam van de Scharlaken koning de donkere toren neer te halen en zo de werelden van het multiversum te vernietigen.

Jake Chambers komt als veertienjarige knul in de wereld van Roland terecht nadat de man in het zwart hem voor een auto duwt. Hij sterft in onze wereld, maar belandt zo in Midden-wereld. Tussen Jake en Roland ontwikkelt zich een vader-zoonrelatie, maar Roland verraadt hem. Jake beschikt over een gave, Het Licht, en blijkt een ontzettend goede schutter. Hij sluit vriendschap met een gek dier dat een soort menselijke geluiden kan maken, een Brabbeldas die hij Oy noemt.

Eddie Dean is een heroïneverslaafde als Roland hem zijn wereld binnentrekt. Hij is een egoïstische sukkel tot hij zijn verslaving overwint en een geboren scherpschutter blijkt te zijn. Hij heeft een gevoel voor humor waarmee hij Roland soms tot het uiterste drijft.

Suzannah Dean. Hoe moeten we haar noemen? Susannah begint haar leven als Odetta Holmes, maar na een aanval door een seriemoordenaar vormt zich een tweede persoonlijkheid, Detta Walker. Waar Odetta een vriendelijke intellectueel is, is Detta eerder agressief en platvloers van karakter.
Na een ongeval waarbij iemand haar voor de trein probeert te duwen verliest ze beide benen. Ze komt in Midden-Wereld terecht omdat Roland haar daarheen 'trekt', en haar ikken integreren uiteindelijk in een persoonlijkheid, Susannah. Dit is een complex en gelaagd karakter en haar ontwikkeling in de serie is dan ook heel interessant om te volgen.

Het gebeurt niet vaak dat een auteur zichzelf in zijn verhaal schrijft. Maar kunnen we het Stephen King kwalijk nemen dat hij de verleiding niet kon weerstaan om zijn plaats in te nemen in de wonderlijke werelden van De Donkere Toren?

Ka-tet

Roland, Jake, Eddie en Susannah vormen samen met Oy en de voormalige priester Callahan een Ka-tet, een groep mensen die door het lot diep met elkaar verbonden zijn. Ze beschikken over een soort telepathische gaven en staan zo ook over grotere afstanden met elkaar in contact. Samen gaan de ze strijd tegen De scharlaken Koning aan om de werelden te redden.

Geen gewone strijd tussen goed en kwaad

De donkere toren is de klassieke fantasystrijd tussen goed en kwaad naar een heel nieuw level getild. Niet alleen zijn de werelden zelf veel rijker en is het evenwicht tussen de verschillende krachten complex en breekbaar, maar ook is het onderscheid tussen goed en slecht niet altijd zo duidelijk.
Zo zijn de Brekers, meestal kinderen met de gave van Het Licht, die gevangen worden door de handlangers van de Scharlaken koning best tevreden met hun semi-gevangenschap, ook al moeten ze de donkere toren vernietigen.
En Roland, de beschermer van de toren, is er niet bepaald een om zonder handschoenen aan te pakken. Zijn geweten draagt zware lasten.

Er valt nog veel meer te vertellen over de donkere toren. Het is een wereld die zo rijk aanvoelt en zoveel dimensies heeft, dat je er uren kunt ronddwalen. In Al-wereld krijg je een gevoel van een verloren gegane cultuur, en de details zijn zo goed gevonden dat je je een onderdeel van die wereld voelt. Hoewel het maar de vraag is of je er echt zou willen zijn, het is een levensgevaarlijke, grimmige wereld aan het einde van haar dagen. De vondsten zoals de pratende monorail die het Ka-tet door Midwereld vervoert, het hondachtige kameraadje van Jake dat bijna kan praten, en vele andere bijzondere details in de werelden alleen maken de serie al de moeite waard.

Heb jij ook zo genoten van de film, of vond je de boeken beter? Welk personage uit De donkere torenreeks is jouw favoriet, en van welk boek heb je het meest genoten?

Adinda Volkers