Alex Boogers: Dwars door alles heen
Het bovenstaande schreef Alex Boogers op het tegeltje dat iedere auteur die te gast is bij het NPO 1-radioprogramma 'Kunststof’ voorziet van een passende tekst. En Alex gaat ook dwars door alles heen.
Tijdens de boekpresentatie van 'De nieuwe Boogers' in een bomvol jazzpodium 'Bird' in Rotterdam met een programma vol jazz, spoken word, improvisatie en literatuur, stond het woord 'contrast', 'tegenstelling' centraal. Zo las Freek de Jonge, geïnspireerd door de nieuwe roman van Boogers:
Ooit ging mijn vader in de lente
met mij naar het kleine meer
Hij liet mij in het water kijken
Ik zag mijzelf als oude heer
De zomer leek voorbijgevlogen
mijn ogen traanden van de pijn
want een kind kan nog niet weten
wat rimpelingen zijn
En reageerde Alex Boogers onder meer met deze regels:
Nooit ging mijn vader in de lente
Met mij naar het kleine meer
Tegenstellingen en het gebrek aan respect, waardering en erkenning zitten niet alleen diep bij de auteur. Uitgever Joost Nijsen kwam terug op de uitreiking van de Libris Literatuurprijs 2016, een ‘trofee’ die Boogers op een haar na gemist zou hebben. Hij stipte vooral de gênante manier aan waarop een interviewster Boogers vroeg hoe hij het vond om, gezien waar hij vandaan komt, nu te dineren in het Amstelhotel. Dat moest toch wel heel bijzonder zijn. En nog erger: "Hoe is het om na zoveel jaren eindelijk erkenning te krijgen?" Nijsen: “We zouden als uitgeverij (Uitgeverij Podium) eigenlijk naar Rotterdam moeten verhuizen, weg uit die zelfgenoegzame Amsterdamse Grachtengordel”. Eigenlijk werd Alex Boogers bij de uitreiking verwezen naar het ‘Naamloze Gat’ waar hij vandaan komt, Vlaardingen. Maar als een echte kickbokser vecht de auteur terug.
In het werk van Alex Boogers spelen identiteit, afkomst, de zelfkant een rol. En dat is een heel ander milieu dan dat van de elite. "Schrijven is bij Alex zweten, beuken, 's nachts stug doorwerken, doorgaan," zei presentator Leon Verdonschot.
Het is mooi dat bij de presentatie een tegenpool van Alex Boogers, in dit geval Thomas Heerma van Voss, sprak over waarin zij verschillen en overeenkomen. "Wij vinden elkaar in de literatuur. Ik heb de voorbije jaren de straat en hip hop leren kennen. Dat stond ver van mij af. Het schrijven van Alex is beuken en rammen, bij mij is het al een getob om een boodschappenlijstje samen te stellen. Woede en agressie horen bij zijn leven. Ik moet echt mijn best doen om boos te worden. Alex heeft het over White Trash en noemt de wijken waarin zijn romans zich afspelen 'naamloze gaten', terwijl ik op mijn fiets in Amsterdam zuid langs al die mooie plekken rijd. Dan is er de jazz van vroeger, muziek als uitdrukking van woede en dan denk ik aan de posters van de Spice Girls op mijn kamer. Wat ons verbindt, is dat we door hetzelfde begeesterd worden: de cadans, het ritme van muziek en een goed verteld verhaal."
Alex Boogers is een performer. Dat bleek uit zijn bijdrage aan deze avond. Hieronder citaten: "Ik wist niet of ik het nog zou kunnen, een nieuwe roman schrijven. Die avond van de uitreiking van de Libris Literatuurprijs. Ik had verloren. Wat had ik een lange weg afgelegd. Mijn moeder die me boodschappen bracht omdat ik nauwelijks geld had. Ik was een jongen uit een achterstandswijk, zou er ooit een schrijver uit zo'n 'Turkenbuurt' komen. Als je wilt opklimmen, moet je praten als de elite, moet je niet proberen hen jouw universum op te dringen. Iedereen die afwijkt, weet wat ik bedoel. De elite erkent ons niet, maar ziet langzamerhand dat de verhalen op straat liggen. De pijn is echt, je mag vaak niet zijn wie je bent. Er is het donkere gat waar je steeds naar terugkeert. Ik had het hierover met mijn zoon Caja en mijn boodschap was steeds 'Hou je hoofd omhoog, mijn zoon. Je wordt groter en sterker' en hij verraste me met een prachtig portret van James Baldwin.“ Dat portret stond ook op het podium van 'Bird'. Was het ook niet Baldwin die schreef over raciale en sociale problemen.
Als je dan later 'Onder een hemel van sproeten’ leest, vallen de dingen op zijn plek. In de roman spelen tegenstellingen een prominente rol: de oude Jacob en de jeugd (Amy, Özlem , Matteo en Harvey), zwart tegenover blank, de tegenstelling tussen het individu en een groep, elite tegenover de 'zelfkant', de mensen uit de 'Naamloze gaten', joden tegenover moslims. Je voelt de woede. De pogingen je te ontworstelen aan een uitzichtloze situatie zijn messcherp geformuleerd. Daartegenover staat geweld als je anders wilt zijn. Moet je dan zwijgen of juist je mond open doen? De roman confronteert de lezer met wat er anders moet in onze maatschappij, gaat over je roots, loyaal zijn aan elkaar, maar ook om wraak, liefde voor elkaar. 'Onder een hemel van sproeten' is een roman waarin de rauwheid van het bestaan afgewisseld wordt met de poëzie van de natuur en ontroering. Is de titel alleen al niet 'poëzie’? Het is een boek voor de elite en zeker ook om het er met de jeugd over te hebben. Alex Boogers is op veel scholen geweest en heeft de jeugd daar geïnspireerd. En Boogers heeft aandacht voor iedereen. Op het einde van de avond was het ‘niet snel even een boek signeren, maar echt contact hebben met de lezer ‘.
“Know from whence you came. If you know whence you came, there are absolutely no limitations to where you can go.” (James Baldwin)
Jan Stoel (We Love Lit)