Arnon Grunberg (1971) heeft sinds zijn debuut Blauwe maandagen een gevarieerd parcours afgelegd. Hij schrijft onder meer romans, theaterteksten, gedichten en essays. Hoewel Grunberg al meerdere literaire prijzen won, wordt niet al zijn literair werk even enthousiast onthaald. De oorzaak hiervan kan misschien gevonden worden in het feit dat hij zelden een schrijfstijl of thematiek exact herhaalt. Daarnaast schuwt hij schrijfexperimenten absoluut niet. Zo droeg hij tijdens het schrijven van Het bestand een elektrodenpet. Via zijn hersenactiviteit en hartslag kon zo het schrijfproces onderzocht worden. Hoewel ik (Sigried) die ruime variatie interessant vind, weet ik vaak niet wat ik moet verwachten en vallen sommige romans erg tegen. Het gevolg is dat ik steeds reikhalzend, maar ook een beetje terughoudend naar zijn nieuwe werk uitkijk. Met Moedervlekken heeft Grunberg me opnieuw voor zich gewonnen.

Het hoofdpersonage Otto/Oscar Kadoke is psychiater. Ooit was zijn specialisatie in suïcidepreventie zijn grote passie, maar ondertussen is hij “een man die niet meer weet wat belangrijk voor hem is en die dat vermoedelijk ook niet wil weten. “ Zijn wereld is klein, hij heeft geen hobby’s en heeft zijn vriendschappen al zo lang verwaarloosd dat die er nog amper zijn. Hij wankelt steeds vaker en heeft weinig om zich aan overeind te houden.Wanneer de verzorgsters van zijn bejaarde moeder door zijn schuld ontslag nemen en hij niet meteen een geschikte vervangster vindt, neemt hij de zorg voor zijn moeder op zich. Of dat een opoffering is, is maar zeer de vraag. De zorg voor zijn moeder biedt hem nog enige houvast. Gaandeweg blijkt dat dat al zijn hele leven zo was: “’Als kind hield je je alleen maar met mij bezig. Je verloor mij niet uit het oog. Andere kinderen speelden. Jij zat naast mij en observeerde mij.’ ‘Ja, ik zat naast je en hield je in de gaten,’ zegt hij. ‘Want ik was bang dat je zou weglopen. Ik heb op je gepast.’ Hun vreemde relatie is door omstandigheden nog complexer geworden, maar houdt wel stand. Het aantrekken en afstoten wordt op een mooie, maar nooit sentimentele manier beschreven.

Ook Guy valt op dat Kadoke wel wat heeft van die moedervlekjes op zijn onderrug. De titel is hiermee snel verklaard, denk je dan. Als je de roman verder analyseert, kun je ook besluiten dat de complexe relatie tussen zoon en moeder (vader) ook een moedervlek, maar dan in allegorische betekenis kan zijn. Het zou een moederroman kunnen zijn, maar dan wel in een alternatieve, onconventionele vorm. Ongetwijfeld heeft Grunberg autobiografische elementen verwerkt in zijn verhaal.

Moedervlekken is aangrijpend op een wrange manier. “De hoop de ander te veranderen door middel van liefde is een van de grote illusies op de wereld.” Dat lijkt de kern van het verhaal te zijn, maar weerhoudt er de personages niet van onvermoeid pogingen daartoe te wagen. Kadoke en zijn moeder, maar ook nevenpersonages, worden diepgaand uitgewerkt, waardoor je kan meegaan in de vreemde wendingen die het verhaal soms neemt.Zoek vooral niet naar een plot, er is helemaal geen plot. De grenzen van de psychiatrie, de aftakeling van de mens, de worsteling met afkomst en daaraan verbonden rituelen… Grunberg stelt veel vragen, maar komt niet aandraven met pasklare antwoorden. Zo confronteert Grunberg de lezer regelmatig met zijn/haar eigen wereldbeeld, zonder daarbij met het vingertje te wijzen. Op zich is Moedervlekken een behoorlijk droefgeestige roman. Toch ontdek je een knappe mix van humor, benauwdheid, melancholie en hoop.

Deze roman is een Grunberg pur sang, zeker qua stijl, taal en toon: krachtig en heel erg uitgesproken. Gebruik van beeldspraak is hem ook niet vreemd; niets nieuws onder de zon dus, behalve dan het opmerkelijke verhaal. Sommige absurde wendingen vind je eveneens terug in ander werk van deze auteur. Moedervlekken is eerder een filosofische benadering van onderwerpen of gespreksthema’s zoals: leven of niet-leven, liefde en menselijk lijden, de relatie tussen een ouder en zijn kind, zelfmoord, de machteloosheid van de psychiatrie...

Wat ons betreft heeft Grunberg met deze roman zijn plaatsje op de shortlist van de Libris Literatuurprijs helemaal verdiend.

(geschreven door Sigried en Guy)