Zo’n 15 à 20% van de bevolking zou hoogsensitief zijn.
Dit komt neer op meer dan 4 miljoen mensen in België en Nederland.
De moeite dus om je er even in te verdiepen en te ontdekken wat hier juist mee bedoeld wordt.

De laatste jaren verschenen er heel wat boeken rond hoogsensitiviteit.
Het voordeel hiervan is dat dit thema beter bekend raakte bij het grote publiek.
Het nadeel is dat er - hoewel de boeken uiteraard goedbedoeld zijn - ook heel wat misvattingen de wereld zijn ingestuurd. Hoogsensitiviteit heeft niets te maken met paranormale begaafdheid, indigokinderen,…

WAAR OF NIET WAAR?

Aan de hand van enkele stellingen kan je nagaan hoe het met je kennis rond dit onderwerp gesteld is.
Is de stelling volgens jou ‘waar’ of ‘niet waar’ ?
Nadien krijg je per stelling het juiste antwoord met wat meer uitleg.

BOEKEN

Voor ik je de antwoorden geef, laat ik je nog even kennismaken met de boeken waaruit deze informatie afkomstig is.

Jaren ‘90.
Psychotherapeute Elaine Aron was een van de eersten die een lans brak voor hoogsensitieve mensen toen ze het boek ‘Hoogsensitieve Personen’ publiceerde. Dit werk geldt zo’n beetje als de bijbel van hoogsensitiviteit en heeft zeker zijn nut bewezen. Maar hoewel Aron een zeer verdienstelijke poging heeft gedaan om dit onderwerp te definiëren en onder de aandacht te brengen, heeft zij slechts weinig wetenschappelijke bewijzen aangedragen voor haar theorie.

Anno 2016.
Klinisch psychologe Elke Van Hoof werkt o.a. aan de Vrije Universiteit Brussel en heeft zich in het verleden reeds in verschillende materies verdiept. Nadat ze CVS en burn-out bestudeerde, nam ze ook hoogsensitiviteit onder de loep. Niet alleen verzamelde ze gegevens over de verschillende onderzoeken die reeds naar dit onderwerp waren gedaan, maar ze stelde ook zelf nieuwe onderzoeken op. Want het moet gezegd worden: er zijn nog heel wat zaken niet geweten over hoogsensitiviteit. De eerste wetenschappelijke stappen van ontginning van dit relatief onbekende gebied, heeft Elke Van Hoof opgetekend in haar boek ‘Hoogsensitiviteit’. Nieuwe inzichten worden er op een vlotte manier aan de lezer voorgeschoteld.

Anno 2017.
Hoewel ‘Hoogsensitief’ een zeer informatief boek is, kan het voor sommige mensen misschien té theoretisch aandoen. Het is immers opgesteld als naslagwerk voor professionals die met hoogsensitieve mensen in contact komen. Voor wie liever een iets luchtiger en meer laagdrempelig boek leest, publiceerde Van Hoof ‘Eerste Hulp bij Hoogsensitiviteit’. Hoewel het minder uitgebreid is dan ‘Hoogsensitief’, maakt het zijn titel meer dan waar. Het is inderdaad een ‘Eerste Hulp’. Dan denk ik vooral aan mensen die nog niet vertrouwd zijn met dit onderwerp en die op zoek zijn naar een eerste kennismaking. Maar ook aan al wie reeds van zichzelf weet dat hij/zij hoogsensitief is, maar die hier nog wat mee worstelt en zichzelf beter wil leren kennen. Aan de hand van de tips en oefeningen die doorheen het hele boek gegeven worden, kan je onmiddellijk aan de slag.

WAAR OF NIET WAAR? - DE ANTWOORDEN

Hoogsensitiviteit is een persoonlijkheidskenmerk.
De manier waarop het tot uiting komt, is afhankelijk van factoren zoals eerdere ervaringen, de context waarin je je bevindt,…
Dit impliceert meteen ook dat dé HSPer dus niet bestaat, hoewel er wel een aantal kenmerken zijn die vaker voorkomen bij HSPers.

Elaine Aron en haar echtgenoot Arthur Aron gingen er van uit dat er 4 fundamentele kenmerken typisch waren voor hoogsensitiviteit:

1. diepgaande verwerking van prikkels

2. overstimulatie (= de neiging om in stressvolle situaties sterke autonome arousal (snelle harstlag, zweten) te vertonen, waardoor de cognitieve activiteit afneemt en de prestatie verslechtert)

3. emotionele intensiteit (= zowel positieve als negatieve emoties intenser ervaren)

4. sensorische sensitiviteit (= zich sneller bewust zijn van subtiliteiten in de omgeving en sneller geïrriteerd raken door onschadelijke stimuli zoals ruwe stoffen, lawaai, onaangename geuren,…)

Uit verdere onderzoeken van Van Hoof en anderen blijkt echter dat enkel het eerste aspect – de diepgaande verwerking van prikkels – bij álle HSPers zal voorkomen. De andere aspecten kúnnen voorkomen (zal vaak het geval zijn), maar zijn geen noodzakelijke voorwaarde om van hoogsensitiviteit te kunnen spreken.

Lange tijd baseerde men zich in de literatuur rond hoogsensitiviteit op psychologische testen e.d.
In 2012 werd echter een eerste belangrijk onderzoek uitgevoerd door Jadzia Jagiellowicz. Hierin werd nagegaan wat het verband was tussen hoogsensitiviteit en de prestaties op een visuele zoektaak die erin bestond de verschillen te zoeken tussen twee foto’s. Uit hersenscans bleek dat de hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor complexe visuele verwerking meer gingen oplichten bij mensen bij HSP.
Later hebben verschillende andere onderzoeken bewijs geleverd die de huidige opvattingen rond hoogsensitiviteit staven. Het moet echter wel gezegd worden dat HSP een uitgebreide materie is en dat het onderzoek momenteel nog in zijn kinderschoenen staat. Meer en uitgebreidere onderzoeken zijn dus nodig.
Elke Van Hoof en verschillende van haar collega’s in België en Nederland geven alvast het goede voorbeeld. Momenteel loopt er bijvoorbeeld een onderzoek dat het verband nagaat tussen HSP en het sensoriële geheugen. De hypothese luidt dat HSPers een actiever sensorieel geheugen hebben, wat misschien kan verklaren waarom zoveel HSPers echte ‘beelddenkers’ zijn.

Hoewel beide termen in de literatuur rond dit onderwerp zeer vaak (verkeerdelijk) door elkaar gebruikt worden, zijn ze geen synoniemen
Hoogsensitiviteit verwijst naar de diepgaande verwerking en analyse van prikkels. Hier kan je niets aan veranderen. Het is een aangeboren eigenschap.
Hooggevoeligheid gaat over de gevolgen van deze verwerking en kàn eventueel optreden (maar dit is niet noodzakelijk): emotionaliteit, prikkelbaarheid, overprikkeling, empathie,… Bovendien kan hooggevoeligheid ook optreden bij niet-HSPers.

Een HSPer kán introvert zijn, maar dat is niet noodzakelijk. Er bestaan ook extraverte HSPers.
Wel is het zo dat teruggetrokkenheid, zeker bij nieuwe onvertrouwde situaties, een kenmerk is van hoogsensitiviteit. Dit wordt echter vaak ten onrechte verward met introvertie.

Hoewel hoogsensitieve personen kenmerken kunnen vertonen die bij bepaalde ziektebeelden en stoornissen voorkomen, is het belangrijk om een correct onderscheid tussen beide te maken. Zoals hierboven reeds gezegd, is HSP immers geen stoornis en dient het dus ook niet als zodanig behandeld te worden.
Wat is bijvoorbeeld het onderscheid tussen iemand met HSP en ADHD? Hoewel beiden net zo onrustig en afgeleid kunnen lijken, bestaat er wel degelijk een verschil. Laat een HSPer zich terugtrekken op een rustige plek zodat de overprikkeling afneemt, dan kan hij zonder problemen zijn aandacht op één welbepaalde taak richten en vasthouden. Bij iemand met ADHD blijven die aandachtsproblemen echter bestaan, ongeacht de al dan niet rustige omgeving.
In ‘Hoogsensitief’ wordt niet alleen duidelijk en uitgebreid uitgelegd wat het verschil is tussen HSP en ADHD, maar ook tussen HSP en autisme, borderline en hoogbegaafdheid. In ‘Eerste hulp bij hoogsensitiviteit’ wordt hier ook op ingegaan, maar iets minder diepgaand.

Niet elke HSPer is hoogbegaafd en niet elke hoogbegaafde is hoogsensitief, maar uit verschillende onderzoeken blijkt er wel een sterk verband te zijn tussen HSP en hoogbegaafdheid.
Enkele onderzoeken worden reeds besproken in ‘Hoogsensitief’, maar de juiste samenhang van deze twee aspecten moet nog verder onderzocht worden.

Deze ‘waar/niet waar’-vragen vormen slechts een voorproefje van de fascinerende wereld van hoogsensitiviteit die in de boeken van Elke Van Hoof verkend wordt.
Mijn recensie van Hoogsensitief vind je hier.
Mijn recensie van Eerste Hulp bij Hoogsensitiviteit vind je hier.