In een nieuwe reeks artikelen getiteld 'Mythische Maandag' leggen we diverse mythische figuren onder de loep, en geven we jullie tips van boeken waar deze wezens in voorkomen en hoe ze gerepresenteerd worden! Er zijn tientallen wezens die we beter kunnen bekijken, maar vandaag hebben we gekozen voor een wezen dat bekend staat om zijn transformatie tot een angstaanjagende wolf. Het gaat daarbij om de weerwolf natuurlijk! We nemen een kijkje in hun geschiedenis en het mysterieuze dubbelleven dat ze vaak leiden...

Dit artikel is geschreven door Elke

Een klein beetje geschiedenis...

De weerwolf komt vooral voor in Europese volksverhalen, waarbij het gaat om een mens die 's nachts in een angstaanjagende wolf verandert en mensen verslindt en nieuwe weerwolven creëert. Soms vrijwillig, soms tegen de wil van iemand in. Het bekendste, oftewel 'mainstream', idee van een weerwolf is dat deze persoon mensen vermoordt in wolfvorm en bij het aanbreken van de ochtend weer terugverandert in een gewoon mens. Deze transformatie tot wolf gebeurt vaak bij het zien van een volle maan. De volle maan is vaak een essentieel onderdeel van de mythe, aangezien deze de weerwolf dwingt tot transformeren. 

Men gelooft dat de eerste vertoning van een weerwolf, in een verhaal, plaatsvondt in een Griekse mythe: Lycaon. Het geloof gaat dat Lycaon door de oppergod Zeus in een wolf werd veranderd na een fikse ruzie. Echter wordt er in deze eerdere verhalen niets gezegd over de volle maan of over een angstaanjagend wezen. Het is meer de transformatie waarmee de mythe begon. Pas rond de 16e euuw in Frankrijk werd het écht gek: mensen werden beschuldigd van lycanthropie (oftewel, een weerwolf zijn) en werden terechtgesteld. Deze weerwolfkoorts lijkt erg op de heksenkoorts van dezelfde tijd. Men was bang om in een weerwolf veranderen. De makkelijkste manier volgens volksgeloof was gebeten worden (tijdens een volle maan). Deze transformatie vond soms ook plaats door hevige gevoelens als woede en lust, dus de volle maan was niet de énige factor... 

Er zijn ook nog verschillende soorten transformaties, maar de bekendste is die van half mens / half wolf. Dit is de populairste in typische volksverhalen, maar tegenwoordig gaat het vaak om een ander soort transformatie: die van mens naar wolf. 

Boeken, boeken, boeken...

1. Nightshade (Nachtschade) van Andrea Cremer

"The relationship of a girl and her favorite novel can be complex indeed."

Een van de bekendste YA-series, wanneer we het hebben over weerwolven, moet wel de Nightshade-serie van Andrea Cremer zijn. Het eerste deel van deze serie heb ik al jaren in mijn kast staan, maar heb ik nog nooit gelezen. Toch heeft deze serie me altijd geïntrigeerd. Er zijn namelijk niet veel YA-boeken die volledig gecentreerd zijn rondom weerwolven. Toch heeft de schrijfster gekozen voor een hele andere aanpak: de wezens heten wel weerwolven, maar zijn eerder mensen én wolven in één. Wanneer ze transformeren veranderen ze volledig in een wolf, en ze zijn niet afhankelijk van de volle maan. Ook is de dynamiek rondom de roedel hetzelfde als bij wolven - er is een Alfa, een Beta enzovoorts. 

In dit verhaal volgen we Calla, zij is een Alfa-vrouwtje en de leider van de roedel. Haar lot is gemakkelijk: nadat ze afstudeert wordt ze de metgezel van de Alfa en zal ze samen met hen de roedel leiden. Maar dan redt ze het leven van een knappe en onschuldige mensenjongen en verandert alles... Hier komt ook het idee van 'metgezellen' oftewel 'zielvserwanten' aanbod. Het gaat daarbij om een soort onbreekbare relatie tussen twee weerwolven. In deze instantie lijkt het eerder op een soort gekozen relatie dan een 'imprint'. Toch is deze serie heel leuk als je iets wil lezen over moderne weerwolven in een hevige YA setting - vol met verboden liefdes, mythische wezens en een sterk vrouwelijk personage. Ik ga hem denk ik dus binnenkort lezen!

2. Shiver (Huiver) van Maggie Stiefvater

“I said uselessly, "Sam, don't go."

Sam cupped my face in his hands and looked me in the eyes. His eyes were yellow, sad, wolf, mine. 

"These stay the same. Remember that when you look at me. Remember it's me. Please.” 

Hoewel de Wolves of Mercy Falls boeken me helaas niet echt konden bekoren, is het wel een serie waarin weerwolven duidelijk aan bod komen. In deze boeken volgen we Grace, een menselijk meisje dat aan de rand van een mysterieus bos woont. In dat bos wonen wolven en eentje daarvan - met felgele ogen - kan ze maar niet uit haar hoofd zetten. Sam, een weerwolf, verandert door de kou in zijn wolf maar in de zomer wordt hij weer mens en ontmoet hij Grace... Maar hun ontmoeting is bedolven onder donkere wolken... wolken waaraan Sam niet kan ontsnappen.

In deze boeken is het interessant om te vertellen dat het transformeren - overigens gaat het hierbij weer om een volledige transformatie van mens naar wolf - draait om het weer en de temperatuur. Sam is een weerwolf die door de kou in een wolf verandert. Dus bepalen eigenlijk de seizoenen of hij in een wolf veranderd of niet. In de zomer is hij dus vaak een mens, terwijl hij in de winter een wolf is. Ook in deze serie kan men een weerwolf worden door het bijten van een mens. Deze serie vond ik best wel tam voor een weerwolven-serie, en er is ook nergens een soort zielsverwant-concept. Helaas vond ik het niet spannend of interessant genoeg, maar dat betekent niet dat jij hem niet moet lezen! Misschien vind jij ze wel geweldig!

3. Twilight-serie van Stephenie Meyer

“Well, I'm so sorry that I can't be the right kind of monster for you, Bella.” 

Ah onze kleine Jacob Black - een van de meest geliefde weerwolven in de wereld van de YA-lezers. Hoewel de Twilight-serie misschien eerder bekend staat om haar vampiers, zijn weerwolven eigenlijk ook héél belangrijk in deze serie. Pas in het tweede deel van de boeken - New Moon of Nieuwe Maan - komen de weerwolven aan bod. In Twilight volgen we natuurlijk het mensenmeisje Bella Swan, dat verhuisd naar een klein dorpje en verliefd wordt op een vampier... en tegelijkertijd ook nog eens een beste vriend krijgt die een weerwolf is. 

De weerwolven in de Twilight-boeken zijn redelijk uniek - er is geen sprake van een transformatie door middel van een bijt. Het gaat hier dan eigenlijk niet om weerwolven, maar om gedaanteverwisselaars - zoals Aro benoemt in het laatste deel van de serie - die veranderen in een wolf. Toch worden deze wezens in de serie vooral beschreven als weerwolven. Echter gaat het om een 'gen' dat een bepaalde bevolkingsgroep in zich heeft, dat aangewakkerd wordt door de nabijheid van een grote groep vampiers. Je zou dus kunnen zeggen dat het onvermijdelijk was om weerwolven er bij te krijgen, door deze logica. Ook is er hier sprake van zielsverwanten, waarbij het gaat om een imprint. Een weerwolf print in op zijn zielsverwant en heeft hierbij geen enkele keus - dat is zijn partner voor het leven. (Ha, weten jullie nog dat fiasco in Breaking Dawn met Jacob en Renesmee? Ja, dat was redelijk grappig, maar ook wel een beetje creepy). 

4. The Mortal Instruments van Cassandra Clare

“Don't stop there. I suppose there are also, what, vampires and werewolves and zombies?"
"Of course there are. Although you mostly find zombies farther south, where the voudun priests are."
"What about mummies? Do they only hang around Egypt?"
"Don't be ridiculous. No one believes in mummies.” 

Toen ik The Mortal Instruments benoemde in mijn artikel over feeën, wist ik dat ik ze ook weer moest benoemen in mijn artikel over weerwolven. In deze boeken, waarin we Clary Fray volgen - een menselijk meisje dat een schaduwjager blijkt te zijn, spelen mythische wezens een grote rol en dus kunnen de weerwolven niet ontbreken. De eerste en bekendste weerwolf die Clary tegenkomt blijkt niemand ander dan haar stiefvader Luke Garroway te zijn. Luke is de Alfa - de leider van de roedel in New York City - en heeft daarbij de leiding over een grote groep weerwolven. 

In deze boeken gaat het om een transformatie door de volle maan óf door eigen wil. De weerwolf kan dus ook zelf kiezen voor een transformatie maar kan ook gedwongen worden. Het feit dat beide aspecten in deze serie zitten, is erg interessant! Ook komt het traditionele idee van de weerwolf terug in deze boeken. In oude volksverhalen is er vaak sprake van een gedeeltelijke transformatie - een half man / half wolf - en dat kan in The Mortal Instruments ook - waarbij het wezen ervoor kiest om klauwen, wolforen of iets anders te manifesteren. Ook kunnen hun wonden sneller genezen in wolfvorm én hebben ze betere zintuigen. De klassiekers komen hier ook weer terug: de weerwolf kan gedood worden door zilver (of door een Serafijnen zwaard), hoort bij een roedel, en het gen is niet overdraagbaar van generatie tot generatie. 

Je kunt dus wel stellen dat er in deze boeken verschillende versies van de weerwolf worden gebruikt. In het ene boek kan hij wél gedood worden door zilver, in de ander doet het hem niets. In het ene boek is er sprake van een volledige transformatie, terwijl er in anderen wordt gekozen voor een halve transformatie. In elk boek wordt de weerwolf héél erg anders behandeld, maar één ding is zeker: de weerwolf is door de jaren heen - en door de filter van YA - veel tammer geworden dan voorheen. Want waar in de volksverhalen geschreven wordt over een angstaanjagend en losgeslagen monster, gaat het hier vaak om een mens die de bovennatuurlijke kracht heeft om in een wolf te veranderen. Ken jij nog YA-boeken met weerwolven erin? En zou je liever een boek lezen met een moderne weerwolf - zoals hierboven beschreven - of een traditionele 'oudere' weerwolf?