Vandaag is het 5 mei. Op deze datum 76 jaar geleden - in 1945 dus - werd Nederland bevrijd van de Duitsers en daarmee kwam voor ons land een einde aan de Tweede Wereldoorlog. Na bijna op de kop af 5 jaar bezetting (op 10 mei 1940 viel het leger van Hitler ons land binnen) was Nederland weer vrij en kon er worden begonnen met de wederopbouw. Zo'n oorlog willen we nooit meer meemaken. Op 4 mei herdenken we de slachtoffers van oorlog (niet alleen de Tweede Wereldoorlog) en op 5 mei vieren we dat we in vrijheid kunnen leven. Door de grote C gaan de herdenking en viering dit jaar weer anders dan anders. We zullen het moeten doen met boeken. Vandaag hebben we daarom een listmania voor je van boeken over oorlog en vrijheid. Ik heb ervoor gekozen om deze thema's breder te trekken: alle soorten oorlog en alle soorrten vrijheid komen aan bod. Ik beperk me dus niet alleen tot boeken over de Tweede Wereldoorlog.

Dit artikel is geschreven door Laurie

Oorlog

Er zijn veel young adult boeken over oorlog uitgegeven. Het bekendste boek is toch wel Het Achterhuis, het dagboek van

Anne Frank. Hierin lees je over de twaalf jarige Anne die ondergedoken zit met haar familie ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Zij en haar familie zijn Joods en kunnen daardoor niet meer veilig over straat. Ze moeten vrezen voor hun leven. Uiteindelijk wordt de familie Frank gedeporteerd naar concentratiekamp Bergen-Belsen, dat alleen vader Otto overleeft. Inmiddels zijn er meerdere versies van Het Achterhuis beschikbaar, waaronder een graphic novel. Recent is er ook een versie uitgegeven in gemakkelijke taal.

Een ander bekend boek over de Tweede Wereldoorlog is de jeugdklassieker Oorlogswinter van Jan Terlouw. Dit boek verscheen in 1972 en werd in 2008 succesvol verfilmd. Het is de winter van 1944/1945, Nederland is bedekt met een dik pak sneeuw. In het westen van het land heerst erge honger. Aan de andere kant van het land woont Michiel, die niet kan wachten tot hij iets kan betekenen voor het verzet. Dit tot grote ergenis van zijn vader, die als burgemeester van het dorp de gemoederen in bedwang probeert te houden. Als Michiel wordt gevraagd om een boodschap over te brengen aan iemand als de overval op een munitietransport mis mocht gaan, voelt hij zich eindelijk serieus genomen. Als dit hele plan mislukt, moet hij beslissingen nemen die hij zijn hele leven met zich mee zal dragen. Ik heb tot mijn grote schaamte dit boek nooit gelezen. Wel heb ik de film in de bioscoop gezien.

Andere boeken specifiek over de Tweede Wereldoorlog zijn:

• Ze was 16 van Marlies Allewijn;
• Grondvuur van Mirjam Gielen;
• Elke dag een druppel gif van Wilma Geldof;
  
• Het meisje met de vlechtjes van Wilma Geldof;
• Zout van de zee van Ruta Sepetys;
• De naam van mijn vader van Rindert Kromhout;
• De boeken van Paul Dowswell;
• De jongen in de gestreepte pyjama van John Boyne;
• De boekendief van Markus Zusak;
• Codenaam Coco van Carmen Reid (let op: alleen nog tweedehands verkrijgbaar!).

Helaas zijn er meer oorlogen te vinden in boeken. Zo zijn er boeken over de burgeroorlog in Joegoslavië, maar ook over de oorlog in Afghanistan en over oorlogen in fantasy werelden. Mijn buren mijn vijanden van Els de Groen (eerder verschenen onder de titel Tuig) gaat over de burgeroorlog in Bosnië waar je buren zomaar je vijanden kunnen zijn. Helaas is dit boek zo oud dat de flaptekst nergens te vinden is en het boek alleen nog maar tweedehands verkrijgbaar is. In Sluier over Kabul van Deborah Ellis moet de hoofdpersoon als jongen over straat om aan de strenge regels van de Taliban te kunnen ontlopen om geld te verdienen voor het gezin. Als meisje mag ze namelijk niet werken. Ik kan me wel herinneren dat ik dit boek in mijn jeugd heb gelezen, maar ook van dit boek uit 2002 is de flaptekst niet terug te vinden.

Zoals gezegd zijn er ook oorlogen in een fantasy setting die moeten worden uitgevochten. Zo is er een onderlinge strijd op leven en dood in De hongerspelen van Suzanne Collins, is de wereld in Divergent van Veronica Roth opgedeeld in facties, wil de koning van Hybern Prythian en de sterfelijke wereld inpikken in Hof van doorns en Rozen van Sarah J. Maas, is er een oorlog tegen een variant van de pest gaande in Legend van Marie Lu en wil koningin Levana over zowel Luna als de aarde heersen in The Lunar Chronicles van Marissa Meyer. Ook schrikbeelden van de toekomst zijn terug te vinden in boeken. In Ingesloten van Samira Ahmed gebeurt iets vergelijkbaars met de Tweede Wereldoorlog: alle moslims worden opgejaagd, opgepakt en in interneringskampen opgesloten. Hoofdpersoon Layla probeert te ontsnappen en organiseert een opstand.

Vrijheid

Vrijheid is een begrip dat je heel breed kunt trekken. Zo zijn er verschillende soorten vrijheid waaronder vrijheid om jezelf te kunnen zijn of vrijheid omdat je in een andere stad gaat studeren en opnieuw kunt beginnen. Hieronder volgt een lijstje van boeken die betrekking hebben op vrijheid.

• The Hate U give van Angie Thomas: hoofdpersoon Starr vecht voor gerechtigheid voor haar vriend die door politiegeweld om het leven komt, maar indirect vecht ze ook voor meer vrijheid voor de zwarte bevolking.
• Wat zou Martin doen? van Nic Stone: ook hier wordt het onderwerp politiegeweld aangesneden en daarmee ook indirect vrijheid voor de zwarte bevolking.
• Black flamingo van Dean Atta: hoofdpersonage Michael leert gaandeweg het verhaal zichzelf steeds beter kennen en merkt dat hij pas echt vrij durft te zijn als hij als drag queen op het podium staat.
• Begin again van Mona Kasten: Allie Harper verlaat haar ouderlijk huis om in een andere stad te gaan studeren en probeert zo onder het juk van haar ouders uit te komen om voor het eerst van haar leven echt vrij te zijn.
• Raak me. Niet. van Laura Kneidl: Sage wil haar verleden achter zich laten en verhuist naar de andere kant van het land. Zal ze ook de vrijheid vinden om zonder angst voor mannen te kunnen leven?
• Darius de Grote is niet oke van Adib Khorram: hoofdpersoon Darius gaat met zijn familie op vakantie naar zijn grootouders in Iran. Hij merkt dat hij zichzelf daar leert kennen en dat hij zih vrij voelt om zichzelf te kunnen zijn.
• Simon vs. de verwachtingen van de rest van de wereld van Becky Albertalli: Simon wordt op een vervelende manier ge-out, maar hij merkt al snel dat hij zich vrij kan voelen om zichzelf te zijn.
• Vijf stappen van jou van Rachael Lippincott: de hoofdpersonen uit dit boek hebben taaislijmziekte, maar ondanks de leefregels van hun ziekte voelen zij zich vrij om dichter naar elkaar toe te groeien en later hun eigen keuzes te maken.
• De geur van groen van Pamela Sharon: hoofdpersoon Raaf is blind, maar zij laat haar beperking haar leven niet bepalen.
• Barsten van Marlies Allewijn: als Sari per ongeluk zwanger raakt van een toerist vlucht ze naar Amsterdam waar zij vecht voor de rechten van vrouwen.

Er zijn nog veel meer boeken over oorlog en vrijheid, maar met deze lijst doe je alvast inspriatie op om over deze thema's te lezen.

Welk boek over oorlog en/of vrijheid moet volgens jou door iedereen gelezen worden?