In deze editie van de Mythische Maandag nemen we de mysterieuze zeemeerminnen onder de loep, en krijgen jullie uiteraard een aantal boeken getipt waarin deze voorkomen. Hoewel je daarbij misschien aan Ariël moet denken, zijn niet alle zeemeerminnen lieflijk, zoals je in de geschiedenis en de gekozen boeken wel zult merken. Toch is er één boek dat wel erg veel weg heeft van De Kleine Zeemeermin...

Dit artikel is geschreven door Feline 

Een klein beetje geschiedenis...

In de oudheid waren er twee versies van de zeemeermin. Allereerst was er in Babylonië en Soemerië De god Ea, schepper van de mens. Deze god -ja, je leest het goed, hij was een meerminman- had volgens hun traditie een vissenstaart. Ea was niet alleen gerelateerd aan de zee, maar ook aan de hele mensheid.

De andere versie van de zeemeermin in de oudheid is de Griekse sirene. Dit zijn wezens met kenmerken van zowel vogels als vissen. Ze werden vroeger vaak afgebeeld als vogelvrouwen, maar ook wel als een soort duistere zeemeermin. In tegenstelling tot de god Ea zijn deze wezens vrouwelijk. Hun stemmen zijn zo verleidelijk dat degenen die ze horen ze volgen, en zo vaak in een schipbreuk terecht komen. Ze komen voor het eerst voor in de Odyssee, waarna Odysseus zijn mannen beveelt om was in hun oren te stoppen. De sirenen woonden op een erg rotsachtig eiland, waardoor de schepen stuk gingen wanneer de matrozen op de stemmen af vaarden. Legendes van eilanden waar gevaarlijke, verleidelijke, vrouwelijke wezens wonen zijn in veel mythen (zoals de boeddhistische) terug te vinden. 

Door het verhaal in De Odyssee  zijn sirenen vaak geassocieerd met angst en verleiding. In de middeleeuwen werd dit erger, en werden zij het toonbeeld van wat er gebeurt als je je aan de verleiding toegaf. Ze waren te zien in kerkelijke versieringen, zoals glas-in-loodramen. De verspreiding van de mythe van de sirenen (ook door de kerk) zorgde ervoor dat reizigers beweerden zeemeerminnen gezien te hebben. Columbus beschreef hen in zijn dagboek. De bouw van sommige zeedieren lijkt op de contouren van een vrouwelijk lichaam (zeker met wat zeeschuim om de boel wat te vervagen), dus wellicht was dit de reden voor de verscheiningen die de matrozen beweerden te zien. 

In Nederland krijgen we in met name Zeeland veel te maken met de zee. Het is dan ook niet verrassend dat veel legenden over zeemeerminnen de ronde doen, zoals de legende van de zeemeermin van de Westenschouwen, die aan een schipper om hulp vroeg om kinderen te baren (die de attente schippersvrouw uiteraard gaf). Het was maar goed ook dat de zeemeermin geholpen werd, want in sommige legenden worden eventuele overstromingen geweten aan het kwaad wat men zeemeerminnen aandeed. Zeemeerminnen zijn ook te zien op vroegmoderne wereldkaarten als een verfraaiing, zoals in de Nederlandse atlas van Blaeu. Zelfs nu beweren mensen dat zij zeemeerminnen (of meermannen, dat mag ook) gezien hebben. Heeft een van jullie weleens in de zee iets gezien wat op een zeemeermin (of sirene) leek?

Boeken, boeken, boeken…

Deep Blue van Jennifer Donnelly

"Thousands of musical voices, like rain on water, beckoned." 

In dit boek zijn de zeemeerminnen mooi vernieuwend en toch traditioneel verklaard. Ze zijn opgedeeld in de zeven zeeën (met zeven moeilijke namen). Elke zeemeermin is dus representatief voor een bepaalde regio. Ook muziek speelt een grote rol in dit boek, wat de connectie met de sirenen laat zien. Tegelijkertijd is het ook nogeens een mooi opgebouwde thriller. 

Mermaid van Louise O'Neill

'Ik verstop me achter een rots voordat de jongen me kan zien. Ik staar naar hem, naar zijn gezicht, zijn donkere haar. 'Een meisje,' zegt hij, met een hand boven zijn ogen. 'Ik zag een meisje!

Ik weet dat dit boek nog niet uit is, maar ik ben alvast heel enthousiast. Het is een re-telling van De Kleine Zeemeermin, compleet met de melodramatische liefdegeschiedenis met een mensenjongen. Misschien heb ik geen leven, maar ik zit hier gewoon heel erg op te wachten. In november kun je dit boek bestellen. 

Siren van Kiera Cass

"Come throw your heart into the waves
Your soul is lost, and still it saves."

Dit boek schreef Kiera Cass voordat ze de Selectie-reeks schreef. Als je fan bent van die reeks, is het een leuk boek om haar evolutie als auteur te bekijken. Dit is een boek wat zeemeerminnen en sirenen heel erg combineert. Zoals in de oude mythen moet Oceaan (niet de naam die ik persoonlijk zou kiezen, maar goed) schepen lokken, zodat ze aan schipbreuk lijden. Ze wordt ingezet als een wapen, samen met andere meisjes die door mooie praatjes van hun gijzelaars aan het lijntje gehouden worden. Maar dan wordt ze natuurlijk verliefd op een uit het niets verschenen (menselijke!) wonderboy. Terwlijl ze er natuurlijk allang voor had moeten zorgen dat hij verdronken was, of iets dergelijks. Wat vinden jullie, zijn jullie meer fan van de traditionelere re-telling van De Kleine Zeemeermin, of spreekt dit idee jullie meer aan? 

Lokroep van Amanda Hocking 

"Sirens are real, mermaids are not." 

De draai die Amanda Hocking geeft aan sirenen is zeker niet liefelijk (en soms ergens een beetje ranzig). Het leuke aan dit boek is dat, voor de verandering, de hoofdpersoon niet als een sirene/zeemeermin (al bestaan die nu even niet) geboren wordt, maar plotseling de gaven van een sirene krijgt. Net als alle andere hoofdpersonen in de boeken die ik genoemd heb is Gemma niet bepaald blij met haar (nieuwe) gaven. Ze moet de wereld onder water, in tegenstelling de andere beproken hoofdpersonen, niet verlaten omdat ze het onder water even zat is: ze moet er juist naartoe! 

Ik vind dat de zee een soort connectie heeft met avontuur en het onbekende. De zee heeft nog veel onontdekte diersoorten (misschien wel echt zeemeerminnen). In elk boek wat ik hier heb besproken is er een een overgang. De hoofdpersoon gaat van de ene wereld naar de andere. Hierdoor komt de hoofdpersoon vaak in conflict met haar oude en nieuwe wereld. Het ene boek neemt meer de liefelijke zeemeermin als basis, de andere de afschrikwekkende (en stiekem wel badass) sirene. Welke versie spreekt jullie meer aan?