Naar aanleiding van het leuke artikel van Nina voor aspirerende schrijvers, volgt er nu een artikel over het nawerk van bijvoorbeeld een manuscript, namelijk de redactie ronde.

In de zomer van 2020 ben ik begonnen met een redactie specialisatie aan de Schrijversacademie. Na wat wikken en wegen heb ik besloten deze opleiding van 8 maanden te gaan volgen, want ik wilde naast het lezen en recenseren, me meer verdiepen in het redacteurschap. Ik kom namelijk geregeld typ- en/of spelfoutjes tegen in boeken die ik dan noteer en naderhand naar de uitgeverij toestuur. Daar wilde ik iets mee gaan doen en door deze opleiding, die ik nu bijna heb afgerond, ben ik heel wat wijzer geworden.

Dit artikel is geschreven door Minca

Schrijven of redactiewerk

Naast degenen die graag schrijven, een verhaal op papier zetten en na verloop van tijd de wens hebben om hun eerste eigen boek in handen te hebben, zijn er ook degenen die auteurs daarbij willen helpen. Daar ben ik er één van. Het lezen en beoordelen van een manuscript is daar een belangrijk onderdeel van, maar er komt ook heel wat redactioneel werk bij kijken. Klopt de verhaallijn? Vallen er geen gaten of zitten er foutjes in (bijvoorbeeld eerst heeft een personage blauwe ogen en daarna ineens bruine ogen)? Klopt de zinsopbouw en de grammatica? Worden leestekens op de juiste manier gebruikt? Et cetera. Daarom is het ook niet gek dat je als redacteur een manuscript meerdere malen door zal nemen om het op verschillende onderdelen te kunnen beoordelen.

Een leesrapport schrijven

Een leesrapport kun je in principe al schrijven nadat je een manuscript of verhaal één keer gelezen hebt. Als je het manuscript herleest en nog een keer leest, kun je onderdelen uit je leesrapport altijd aanpassen of aanvullen. Voor mij lijkt en leesrapport een klein beetje op een recensie, maar dan met veel meer diepgang en details. Enkele onderdelen die in een leesrapport zeker aan bod komen zijn:

• Samenvatting van het boek
• Beschrijving van personages
• Doelgroep
• Thematiek
• Spanningsopbouw
• Leesbaarheid

En natuurlijk ook je uiteindelijke beoordeling. Als redacteur zijnde is het niet alleen handig om de Nederlandse taal goed onder de knie te hebben, meters maken is ook belangrijk. Hoe meer je al gelezen en geredigeerd hebt, hoe meer ervaring je op hebt gedaan en dus ook vergelijkingsmateriaal beschikbaar hebt. Maar dan nog is elk manuscript, elk verhaal anders. De spanningsopbouw in een literaire thriller is anders dan in een Young Adult boek, dus dat zijn ook elementen waar je tijdens het lezen en redigeren zeker rekening mee moet houden.

Corrigeren en redigeren

Grammatica-, taal-, spel- en interpunctiefouten worden door een redacteur met speciale correctietekens aangeduid in een tekst. Deze correctietekens worden als internationale tekens gezien, dus zullen over het algemeen bij verschillende uitgeverijen gebruikt worden. Bij de opleiding die ik volg heb ik zeer uitgebreide lijst met correctietekens ontvangen en hier heb ik dan ook flink wat mee geoefend. Ik vond het vooral interessant om erachter te komen wat echt 'fout' is of wat misschien alleen verbeterd/aangepast hoeft te worden. Soms past het ene woord net wat beter in de zin dan een ander woord. Een redacteur kan hier dan een suggestie doen, maar het is uiteindelijk aan de auteur zelf of ze er iets mee willen doen.

Een handig boekje voor o.a. redacteurs is Teksten redigeren van Wim Daniëls. Hier staan veel taal-, spelling en interpunctie regels in waarop je als (beginnend) redacteur kunt terugvallen. Sommige kwesties komen namelijk niet snel voor in een verhaal en dan is een naslagwerk altijd handig om erbij te kunnen pakken.

En dan?

Als er verschillende rondes van redactie over een manuscript zijn gegaan en de auteur of uitgeverij de aanpassingen heeft doorgevoerd, kan het boek uitgegeven worden. Er wordt, of is al, een boekomslag ontworpen en na deze laatste rondes, kan het boek naar de drukker. Soms kan een redactieronde al ver vooraan in het publicatieproces plaatsvinden, bijvoorbeeld als een auteur zelf een redacteur in armen nemen, maar als het boek door een grotere uitgeverij gepubliceerd gaat worden, vindt het redactiewerk door één of meerdere contactpersonen van hun plaats. En zo kan de wens van een auteur (opnieuw) in vervulling worden gegaan en heeft ie op den duur zijn/haar eigen boek in handen.

Ben jij wel eens foutjes tegengekomen in boeken? Wat doe je er dan mee?