Hemelbestormers zijn we
'Maar in al die jaren, op al die bergen, was ik dus heel gebleven, was ik voorzichtig geweest, te voorzichtig misschien om een beroemde bergbeklimmer te worden, en nu veroorzaakte mijn lichaam zijn eigen laffe ondergang. Ik wist wat me te doen stond.'
Bergbeklimmer Walter Welzenbach, de ik-verteller in Zuurstofschuld, gaat niet de geschiedenis in als iemand die een eerstbeklimming deed, of omkwam door bevriezing of een val in een diep ravijn. Hij is ‘slechts’ het hoofdpersonage in een prachtige roman. Geen held, maar een eenzame figuur die volhardt ondanks een lichaam dat het laat afweten.
Zuurstofschuld van Toine Heijmans (1969) beneemt je letterlijk en figuurlijk de adem. Het is mooi en spannend. Het klimmen van Walter samen met zijn maat Lenny, zonder Lenny, en het klimmen van al die mensen die hem voorgegaan zijn, passeren de revue. Soms onder het lezen vraag je je af of je non-fictie leest, zó levensecht voelt het aan, alsof je een autobiografie leest. De enorme spanning is niet die van een thriller, maar een die er evengoed voor zorgt dat je op het puntje van je stoel zit. Hier zijn mensen van vlees en bloed bezig geweest, die tot het uiterste gingen en daaroverheen, mensen die één wilden worden met de berg.
Zuurstofschuld is een lofzang op beroemde bergbeklimmers, op bergen als de Everest, de Matterhorn, op de achtduizenders; het is ongemerkt een leerboek over alles wat bij klimmen hoort: normaalroutes en abnormaalroutes, ijsbijlen en ijsboren, de kampen waar het lange wachten begint, acclimatiseren, overnachten op richels, kapot zijn en hallucineren, afgevroren tenen en vingers, de drama’s en de overwinningen.
Tegelijkertijd maakt de schrijver een diepe buiging voor vriendschap, vertrouwen en doodsverachting. Want bij elke beklimming klimt de dood op je schouders mee. En daar is niet veel voor nodig: een misstap, een touw dat breekt, een lawine of een niet voorspelde storm. 'Natuurlijk gaan er klimmers dood vandaag en dat hebben ze ervoor over, daar zijn ze op voorbereid. Als ze ergens willen sterven, dan is het zo hoog mogelijk op een berg.' Er kan zo veel misgaan en er ís zo veel misgegaan. Bergen beklimmen maakt je eenzaam: 'Meer bergtoppen dan vrienden verzamelde ik en nu sta ik hier opnieuw, alleen.'
Ooit klom Walter samen met Lenny die hem leerde klimmen; als wand gebruikten ze een brugpijler waarvan de basaltkeien houvast boden terwijl boven hen het verkeer denderde. Als ze niet klommen (ze stopten met hun studie), lazen ze in de vele boeken die Lenny verzameld had over bergen, klimmen en beroemde klimmers, als Bonatti, Terray, Herzog, Hargraeves en vele anderen. Hun geschiedenissen worden vervlochten met die van Lenny en Walter.
De schrijfstijl van Heijmans is al net zo boeiend als waarover hij schrijft: bevinden we ons in de lagere regionen of lezen we een beschrijving van een beklimming of een voorbereiding daarop, dan is de schrijfstijl helder en duidelijk, goed verzorgd en prettig leesbaar. Opvallend is dat, naarmate Walter hoger klimt en te maken krijgt met hartkloppingen en zuurstoftekort, de schrijfstijl aan dat zuurstoftekort is aangepast: de zinnen lopen niet meer zo soepel, er is vaagheid, het hapert. Prachtig gedaan!
Er is een fijne afwisseling. Enerzijds is daar het klimmen in het verleden mét Lenny, met aandacht voor hun bijna vanzelfsprekende vriendschap, hun groei samen in het klimmen en de verwijdering; anderzijds is er het klimmen in het heden zonder Lenny. Waar mogelijk worden de uitstapjes gemaakt naar de belevenissen van bergbeklimmers die naam hebben gemaakt. De hoofdstukken worden niet aangeduid met de ‘gewone’ getallen, maar met de getallen die aangeven op welke hoogte de personages zich bevinden.
Dit boek waaruit een diep respect spreekt voor de wonderschone natuur in al haar grillige verschijningsvormen, met haar bergen en ravijnen is absoluut een topper. Met zijn vorige spannende roman Op zee bewees Toine Heijmans dat hij goed schrijven kon. Met Zuurstoftekort heeft hij de Olympus bestegen!
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Angèle van Baalen
Gesponsord
Als Jolenes helikopter crasht in Irak, moet ze terugkeren naar het huwelijk en gezin dat ze onder hoogspanning achterliet. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
Beth leidt een gelukkig leven met haar man Frank op hun schapenboerderij, maar dan komt haar jeugdliefde Gabriel terug, met wie ze als zeventienjarige een intense zomer beleefde. Bekijk alle Boekenweektips.
Fayes vader bedreigt niet alleen haar, maar ook haar dierbaren en levenswerk, het bedrijf Revenge. Ze roept haar vriendinnen om zich heen om de ultieme wraak te plannen. Bekijk alle Boekenweektips.
In concentratiekamp Westerbork doet jonge moeder Catharina alles wat nodig is om haarzelf en haar zoon te laten overleven. Ze gaat als showgirl dansen in het beroemde kampcabaret. Bekijk alle Boekenweektips.
Isabel woont alleen in het huis van haar overleden moeder, waar alles rustig voortkabbelt tot plotseling haar broer Louis met zijn nieuwe vriendin Eva voor de deur staat. Bekijk alle Boekenweektips.
Een onweerstaanbare schelmenroman over Algot Olsson en een bonte verzameling mensen. Algot stort zich op de mooie en hopelijk lucratieve kunst van het distilleren van brandewijn. Bekijk alle Boekenweektips
Een jonge cartograaf vertrekt naar Amsterdam en tekent voor zijn grote liefde in zijn wereldkaart, vlak naast de evenaar, een 'nog onontdekt' eiland dat haar naam draagt. Bekijk alle Boekenweektips.
Op een koude winteravond belandt de zeventigjarige Leah met haar auto in het water. Hoewel de kade al snel vol mensen staat, doet niemand iets. Tot grote frustratie van studente Mirjam. Bekijk alle Boekenweektips.
De meningsverschillen over hoe het tuincomplex bestuurd moet worden, kunnen elk moment weer oplaaien, maar de grootste dreiging komt van de kant van de gemeente. Bekijk alle Boekenweektips.
Philip Dröge duikt in de curieuze geschiedenis van Nederlandstalig New York en New Jersey en doet dat op de fiets. Een boek dat reisgids, geschiedenisboek en road novel ineen is. Bekijk alle Boekenweektips.
Taalwetenschapper Khalid Mourigh gaat de straat op en de scholen langs om straattaal, het gebruik van Engels en de meertaligheid van het Nederlands te onderzoeken. Bekijk alle Boekenweektips.
Aan het begin van de Eindtijd valt de vrijdenkende engel Astoreth naar de aarde. Hij raakt verzeild in apocalyptische avonturen die hem van Amsterdam naar het Zweedse platteland voeren. Bekijk alle Boekenweektips.
Een meisje en een vis denken beiden dat de ander gevangenzit en dus maken ze een wak, maar ze beseffen dat het beter is als ze blijven waar ze zijn. Bekijk alle Boekenweektips.
Terwijl de ambitieuze Pierre groeit in zijn rol op de redactie van een tijdschrift, kelderen de abonneecijfers. Hoe lang moeten tradities en gewoontes in stand worden gehouden? Bekijk alle Boekenweektips.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raken de levens van Luna en haar vader, de Joodse Rifka, de Indiase Chandar en Thiemen met elkaar verweven op een manier die zij niet voorzien. Bekijk alle Boekenweektips.
Eliza had zes broers, maar alleen Krekel is nog over. Een bangerik, een huilebalk, een blok aan haar been, eigenlijk. Alles gaat mis, maar Eliza en Krekel blijven zoeken naar hun verdwenen broers. Bekijk alle Boekenweektips.
Als de literaire bundel van zware crimineel Derek L. op het punt staat te verschijnen, mag hij tijdens zijn weekendverlof van de gevangenis aanwezig zijn op zijn eigen boekpresentatie. Bekijk alle Boekenweektips.
In dit hartstochtelijke pamflet toont docent Karim Amghar aan hoe mbo'ers nog steeds te maken hebben met onderwaardering, terwijl ze onmisbaar zijn voor de samenleving. Bekijk alle Boekenweektips.
Wanneer Hitler aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Oostenrijk binnenvalt, moeten vijf hechte vrienden kleur bekennen. Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Bekijk alle Boekenweektips.
Iemand breekt in bij Simon en beweert dat ze beiden vastzitten op een alternatieve belevingsvakantie. Het is het begin van een aangrijpende speurtocht. Bekijk alle Boekenweektips.
Stine Jensen verkent hoe mediastormen kunnen ontstaan en hoe je filosofie kunt inzetten om ze te duiden. Bekijk alle Boekenweektips.
Een kleurrijke groep outcasts raakt betrokken bij het mysterie van Salomé Abergel, de beroemde kunstenares die op het hoogtepunt van haar carrière plotseling verdwijnt. Bekijk alle Boekweektips.
Als Hitler aan de macht komt, vluchten Eva en Itzhak naar het conservatieve Zeeland. Daar haalt het gevaar hen in en Eva zal moeten kiezen. Bekijk alle Boekenweektips.
In de persoonlijke verhalen van Rusland-correspondent Iris de Graaf lees je hoe het is om als jonge vrouw verslag te doen vanuit Moskou, in het land van haar grootmoeder. Bekijk alle Boekenweektips.
Het is ronduit indrukwekkend wat we weten van onze moedertaal, wat we ermee kunnen, en hoe we dingen haarfijn aanvoelen. Bekijk alle Boekenweektips.
Sinds 2015 zit Astrid Holleeder ondergedoken, wat enorme impact heeft op haar leven en dat van haar familie. Ze vertelt over de dagelijkse routines, constante waakzaamheid en haar angst. Bekijk alle Boekenweektips.
