Een sprookjesachtige dystopie
In De dag dat de walvis kwam van John Ironmonger (1954) spoelt er een naakte man aan op het strand van St. Piran in Cornwall. Nietsvermoedend brengen de Cornische inwoners van het fictieve vissersdorpje de man in veiligheid. De drenkeling blijkt Joe Haak te zijn (geen familie van, tenzij de schurk uit Peter Pan net als Joe ook Deense roots heeft natuurlijk). Joe is afkomstig uit de City (Londen) waar hij als analist bij een bank verantwoordelijk was voor het inschatten van een dalende beurskoers om 'short te gaan'. Hij wist het vertrouwen te winnen van zijn baas Lew Kaufmann en ontwikkelde op zijn aanraden een financieel programma – Cassie – dat op korte termijn prijzen kan voorspellen.
Wanneer Cassie een verkeerde inschatting maakt en faillissement dreigt, ziet Joe geen andere uitweg dan Londen te ontvluchten. Als hij op mysterieuze wijze in St. Piran belandt, wordt hij echter achtervolgd door Cassies voorspellingen. Zo verneemt hij dat de wereld binnenkort geveld zal worden door een geheimzinnig Aziatisch griepvirus. Samen met de inwoners van St. Piran neemt Joe grote voorzorgsmaatregelen door enorme hoeveelheden voedsel in te slaan en het dorpje volledig van de buitenwereld af te sluiten. Zal St. Piran immuun zijn voor het naderende virus?
De dag dat de walvis kwam is de derde roman van de Britse Ironmonger die naast romanschrijver ook bioloog en computerwetenschapper is. Zijn debuutroman The Notable Brain of Maximilian Ponder stamt uit 2012. Hoewel De dag dat de walvis kwam al in 2015 in het Engels verscheen, is het boek vandaag de dag verrassend actueel. De angst en isolatie die de inwoners van St. Piran ervaren als ze voor het eerst over het griepvirus horen, doen denken aan de impact van het coronavirus. Ook de lockdown van St. Piran en de regels die daaruit voortvloeien zijn voor lezers herkenbaar. In dat opzicht komt De dag dat de walvis kwam angstwekkend dichtbij, en is het dystopische element in het verhaal op dit moment zelfs werkelijkheid.
Gelukkig weet Ironmonger De dag dat de walvis kwam een positieve lading mee te geven. Terwijl Joe verwacht dat verschillende inwoners van St. Piran te koppig zullen zijn om aan zijn plan mee te werken, blijkt het tegengestelde waar. De mensen verbroederen en zetten hun schouders eronder om de pandemie de baas te blijven. Dat St. Piran als een sprookjesachtige plek aan de kust van Cornwall wordt beschreven, geeft Ironmongers fijne schrijfstijl een zekere lichtheid (prachtig naar het Nederlands vertaald door Robert Neugarten). Zo beschrijft hij St. Piran als volgt:
'de tijd verstreek [hier] in een ander tempo. Je kon gewoon met een glas cider over de oceaan zitten uitkijken en de wijzers gingen over de klok zonder dat iemand je naam riep. Bestond er wel ‘tijd’ in de City? Was dat hetzelfde verschijnsel? Waren er in Threadneedle Street ook momenten die zich geleidelijk ontwikkelden en als zeepbellen neerdaalden? Bleven de klokken stilstaan?'
De dag dat de walvis kwam is in eerste instantie een gedoseerde mix van een sprookje, een avonturenroman en een dystopie. Ironmonger creëert meer lagen in het verhaal door een dosis filosofie en religie toe te voegen. Zo speelt het sociaal contract ('de staat boven individu') uit de Leviathan van Britse filosoof Thomas Hobbes een rol. De walvis in het boek verwijst naar de titel van Hobbes’ werk. Het dorpje St. Piran is vermoedelijk niet geheel toevallig vernoemd naar Saint Piran, een van de drie beschermheiligen van Cornwall. Daarnaast doet het verhaal bij vlagen denken aan Jonas en de walvis. Bij het omslaan van de laatste bladzijde blijkt De dag dat de walvis kwam in de eerste plaats een liefdesverhaal waarin 'soul searching in crisistijd' centraal staat.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Eline van der Boog
Gesponsord
Als Jolenes helikopter crasht in Irak, moet ze terugkeren naar het huwelijk en gezin dat ze onder hoogspanning achterliet. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
Beth leidt een gelukkig leven met haar man Frank op hun schapenboerderij, maar dan komt haar jeugdliefde Gabriel terug, met wie ze als zeventienjarige een intense zomer beleefde. Bekijk alle Boekenweektips.
Fayes vader bedreigt niet alleen haar, maar ook haar dierbaren en levenswerk, het bedrijf Revenge. Ze roept haar vriendinnen om zich heen om de ultieme wraak te plannen. Bekijk alle Boekenweektips.
In concentratiekamp Westerbork doet jonge moeder Catharina alles wat nodig is om haarzelf en haar zoon te laten overleven. Ze gaat als showgirl dansen in het beroemde kampcabaret. Bekijk alle Boekenweektips.
Isabel woont alleen in het huis van haar overleden moeder, waar alles rustig voortkabbelt tot plotseling haar broer Louis met zijn nieuwe vriendin Eva voor de deur staat. Bekijk alle Boekenweektips.
Een onweerstaanbare schelmenroman over Algot Olsson en een bonte verzameling mensen. Algot stort zich op de mooie en hopelijk lucratieve kunst van het distilleren van brandewijn. Bekijk alle Boekenweektips
Een jonge cartograaf vertrekt naar Amsterdam en tekent voor zijn grote liefde in zijn wereldkaart, vlak naast de evenaar, een 'nog onontdekt' eiland dat haar naam draagt. Bekijk alle Boekenweektips.
Op een koude winteravond belandt de zeventigjarige Leah met haar auto in het water. Hoewel de kade al snel vol mensen staat, doet niemand iets. Tot grote frustratie van studente Mirjam. Bekijk alle Boekenweektips.
De meningsverschillen over hoe het tuincomplex bestuurd moet worden, kunnen elk moment weer oplaaien, maar de grootste dreiging komt van de kant van de gemeente. Bekijk alle Boekenweektips.
Philip Dröge duikt in de curieuze geschiedenis van Nederlandstalig New York en New Jersey en doet dat op de fiets. Een boek dat reisgids, geschiedenisboek en road novel ineen is. Bekijk alle Boekenweektips.
Taalwetenschapper Khalid Mourigh gaat de straat op en de scholen langs om straattaal, het gebruik van Engels en de meertaligheid van het Nederlands te onderzoeken. Bekijk alle Boekenweektips.
Aan het begin van de Eindtijd valt de vrijdenkende engel Astoreth naar de aarde. Hij raakt verzeild in apocalyptische avonturen die hem van Amsterdam naar het Zweedse platteland voeren. Bekijk alle Boekenweektips.
Een meisje en een vis denken beiden dat de ander gevangenzit en dus maken ze een wak, maar ze beseffen dat het beter is als ze blijven waar ze zijn. Bekijk alle Boekenweektips.
Terwijl de ambitieuze Pierre groeit in zijn rol op de redactie van een tijdschrift, kelderen de abonneecijfers. Hoe lang moeten tradities en gewoontes in stand worden gehouden? Bekijk alle Boekenweektips.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raken de levens van Luna en haar vader, de Joodse Rifka, de Indiase Chandar en Thiemen met elkaar verweven op een manier die zij niet voorzien. Bekijk alle Boekenweektips.
Eliza had zes broers, maar alleen Krekel is nog over. Een bangerik, een huilebalk, een blok aan haar been, eigenlijk. Alles gaat mis, maar Eliza en Krekel blijven zoeken naar hun verdwenen broers. Bekijk alle Boekenweektips.
Als de literaire bundel van zware crimineel Derek L. op het punt staat te verschijnen, mag hij tijdens zijn weekendverlof van de gevangenis aanwezig zijn op zijn eigen boekpresentatie. Bekijk alle Boekenweektips.
In dit hartstochtelijke pamflet toont docent Karim Amghar aan hoe mbo'ers nog steeds te maken hebben met onderwaardering, terwijl ze onmisbaar zijn voor de samenleving. Bekijk alle Boekenweektips.
Wanneer Hitler aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Oostenrijk binnenvalt, moeten vijf hechte vrienden kleur bekennen. Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Bekijk alle Boekenweektips.
Iemand breekt in bij Simon en beweert dat ze beiden vastzitten op een alternatieve belevingsvakantie. Het is het begin van een aangrijpende speurtocht. Bekijk alle Boekenweektips.
Stine Jensen verkent hoe mediastormen kunnen ontstaan en hoe je filosofie kunt inzetten om ze te duiden. Bekijk alle Boekenweektips.
Een kleurrijke groep outcasts raakt betrokken bij het mysterie van Salomé Abergel, de beroemde kunstenares die op het hoogtepunt van haar carrière plotseling verdwijnt. Bekijk alle Boekweektips.
Als Hitler aan de macht komt, vluchten Eva en Itzhak naar het conservatieve Zeeland. Daar haalt het gevaar hen in en Eva zal moeten kiezen. Bekijk alle Boekenweektips.
In de persoonlijke verhalen van Rusland-correspondent Iris de Graaf lees je hoe het is om als jonge vrouw verslag te doen vanuit Moskou, in het land van haar grootmoeder. Bekijk alle Boekenweektips.
Het is ronduit indrukwekkend wat we weten van onze moedertaal, wat we ermee kunnen, en hoe we dingen haarfijn aanvoelen. Bekijk alle Boekenweektips.
Sinds 2015 zit Astrid Holleeder ondergedoken, wat enorme impact heeft op haar leven en dat van haar familie. Ze vertelt over de dagelijkse routines, constante waakzaamheid en haar angst. Bekijk alle Boekenweektips.
