Meer dan 6,2 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Vluchtverhaal in dichtvorm waaiert emoties alle windrichtingen uit

Eline van der Boog 16 juni 2024 Hebban Team
‘Later besefte ik dat de meeste families die daar opgevangen werden een vluchtverhaal hadden. Het verhaal van kolonialisme, het dragen van Nederlandse achternamen met een lichte huidskleur en daardoor niet meer welkom in het nieuwe Indonesië.’ Gedwongen je land moeten verlaten omdat het er niet meer veilig is vormt de basis van veel vluchtverhalen. Een van deze verhalen is dat van theatermaker en dichter (en wereldverbeteraar) Charles Goudsmit. Halverwege de jaren 60 vluchtte hij met zijn moeder, ernstig zieke vader en enkele broers en zussen van Indonesië naar Nederland. Na zijn vaders overlijden worden ze opgevangen in een militaire kazerne in Appingedam. In de barakken zijn veel conflicten en vechtpartijen. Als tienjarige wordt Goudsmit ‘heen en weer geslingerd tussen het kind dat wil zijn en het kind dat moet groeien naar volwassenheid.’ Tegelijkertijd ziet hij zijn moeder ‘verdrinken in eenzaamheid en heimwee.’ Vanwege hun gemengde achtergrond (Joods, Javaans-Ghanees) zijn ze ook in Nederland buitenstaanders: ‘Ik dacht, samen met velen, dat we opnieuw zouden worden geboren in dit land, maar de geschiedenis liet het niet toe.’ In dichtbundel De pijn van de wind vangt Goudsmit dit schrijnende gevoel in woorden waarbij emoties alle windrichtingen uitwaaieren.

De ruim veertig gedichten zonder rijm bevatten vlotte enjambementen en zijn in De pijn van de wind opgedeeld in zes windsoorten. In Moessonwind staan ongebreidelde gevoelens centraal. Het prachtige gedicht Moeder (II) maakt het verlangen naar het thuisland pijnlijk voelbaar: ‘ze loopt naar buiten / terwijl haar voeten nog in de oude / dwalen.’ Rouw voert de boventoon in Vader (I): ‘vader ik ben je kwijt in de spiegel / je ogen op de foto / zwart-wit zijn de mijne.’ In De overtocht zoekt de ontheemde zoon naar zijn roots: ‘ik heb gezien wie ik ben, ik heb gevoeld wie jij bent / mijn leegte gevuld met jouw dromen.’ Goudsmit kiest zijn woorden weloverwogen, zijn schrijfstijl is gevoelig en met oog voor detail. Een bries speelt met zwarte haren, een storm fluistert en een orkaan van geweld verwoest. De dichtregels bevatten verwijzingen naar het koloniale bewind, beschrijven liefdevolle observaties over familie, vormen een inspiratie op Zwanezang van de Indonesische dichter Rendra en schetsen (weemoedige) herinneringen aan fruit, pepers, groenten en specerijen uit het geboorteland van het lyrisch ik: ‘de geur van de mango in de tuin is verdwenen’ en ‘in de keuken gevuld met levensvragen / luisteren we naar de stem van de gerechten.’

De hoofdstukken Windstil en Humorwind zetten de lezer even in de luwte. Introspectieve versregels vermengen zich met een opwindend thuisgevoel dat het lyrisch ik ‘de plek’ noemt. Luchtige stukken over verliefdheid en lachspiegels gaan vervolgens over in het hoofdstuk Peinzende wind. Thema’s als racisme, technologie, religie en de kloof tussen arm en rijk passeren de revue: ‘ik hoor jouw pijn in de kranten van gisteren en vandaag / je kreet om hulp, droogte, geweld en honger.’ Sterk is het hoofdstuk Noorderwind waar het lyrisch ik zich probeert te aarden in het koude Nederland. Hij ‘bibbert van de kou’ en ‘zoekt de warmte in zijn herinnering’ in het land waar de ‘gewokte groenten / wachten op de kruiden.’ Ook hier is de wind volop aanwezig: de wind vangt, het lyrisch ik waait met haar mee en houdt van ‘het lied van de vertrapten’ dat vanaf de andere kant van de wereld weerklinkt: ‘tegen de wind klinkt het hardst / het stopt met wind mee.’ Het afsluitende hoofdstuk Winderig behandelt onrecht, armoede en de verleiding om stormachtige gevoelens te verdoven: ‘in de roes verlang ik naar de zoetigheid / van thee en gebakken banaan.’ De verschillende motieven, rijke taal en het persoonlijke achtergrondverhaal maken De pijn van de wind tot een veelomvattende bundel waarin Goudsmit aan de hand van verhalende verzen geen doekjes windt om de gecompliceerde emoties van mensen met een vluchtverhaal.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Eline van der Boog

Gesponsord

Als Jolenes helikopter crasht in Irak, moet ze terugkeren naar het huwelijk en gezin dat ze onder hoogspanning achterliet. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.

Beth leidt een gelukkig leven met haar man Frank op hun schapenboerderij, maar dan komt haar jeugdliefde Gabriel terug, met wie ze als zeventienjarige een intense zomer beleefde. Bekijk alle Boekenweektips.

Fayes vader bedreigt niet alleen haar, maar ook haar dierbaren en levenswerk, het bedrijf Revenge. Ze roept haar vriendinnen om zich heen om de ultieme wraak te plannen. Bekijk alle Boekenweektips.

In concentratiekamp Westerbork doet jonge moeder Catharina alles wat nodig is om haarzelf en haar zoon te laten overleven. Ze gaat als showgirl dansen in het beroemde kampcabaret. Bekijk alle Boekenweektips

Isabel woont alleen in het huis van haar overleden moeder, waar alles rustig voortkabbelt tot plotseling haar broer Louis met zijn nieuwe vriendin Eva voor de deur staat. Bekijk alle Boekenweektips

Een onweerstaanbare schelmenroman over Algot Olsson en een bonte verzameling mensen. Algot stort zich op de mooie en hopelijk lucratieve kunst van het distilleren van brandewijn. Bekijk alle Boekenweektips

Een jonge cartograaf vertrekt naar Amsterdam en tekent voor zijn grote liefde in zijn wereldkaart, vlak naast de evenaar, een 'nog onontdekt' eiland dat haar naam draagt. Bekijk alle Boekenweektips

Op een koude winteravond belandt de zeventigjarige Leah met haar auto in het water. Hoewel de kade al snel vol mensen staat, doet niemand iets. Tot grote frustratie van studente Mirjam. Bekijk alle Boekenweektips.

De meningsverschillen over hoe het tuincomplex bestuurd moet worden, kunnen elk moment weer oplaaien, maar de grootste dreiging komt van de kant van de gemeente. Bekijk alle Boekenweektips

Philip Dröge duikt in de curieuze geschiedenis van Nederlandstalig New York en New Jersey en doet dat op de fiets. Een boek dat reisgids, geschiedenisboek en road novel ineen is. Bekijk alle Boekenweektips

Taalwetenschapper Khalid Mourigh gaat de straat op en de scholen langs om straattaal, het gebruik van Engels en de meertaligheid van het Nederlands te onderzoeken. Bekijk alle Boekenweektips

Aan het begin van de Eindtijd valt de vrijdenkende engel Astoreth naar de aarde. Hij raakt verzeild in apocalyptische avonturen die hem van Amsterdam naar het Zweedse platteland voeren. Bekijk alle Boekenweektips

Een meisje en een vis denken beiden dat de ander gevangenzit en dus maken ze een wak, maar ze beseffen dat het beter is als ze blijven waar ze zijn. Bekijk alle Boekenweektips

Terwijl de ambitieuze Pierre groeit in zijn rol op de redactie van een tijdschrift, kelderen de abonneecijfers. Hoe lang moeten tradities en gewoontes in stand worden gehouden? Bekijk alle Boekenweektips.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog raken de levens van Luna en haar vader, de Joodse Rifka, de Indiase Chandar en Thiemen met elkaar verweven op een manier die zij niet voorzien. Bekijk alle Boekenweektips

Eliza had zes broers, maar alleen Krekel is nog over. Een bangerik, een huilebalk, een blok aan haar been, eigenlijk. Alles gaat mis, maar Eliza en Krekel blijven zoeken naar hun verdwenen broers. Bekijk alle Boekenweektips

Als de literaire bundel van zware crimineel Derek L. op het punt staat te verschijnen, mag hij tijdens zijn weekendverlof van de gevangenis aanwezig zijn op zijn eigen boekpresentatie. Bekijk alle Boekenweektips

In dit hartstochtelijke pamflet toont docent Karim Amghar aan hoe mbo'ers nog steeds te maken hebben met onderwaardering, terwijl ze onmisbaar zijn voor de samenleving. Bekijk alle Boekenweektips

Wanneer Hitler aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Oostenrijk binnenvalt, moeten vijf hechte vrienden kleur bekennen. Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Bekijk alle Boekenweektips

Iemand breekt in bij Simon en beweert dat ze beiden vastzitten op een alternatieve belevingsvakantie. Het is het begin van een aangrijpende speurtocht. Bekijk alle Boekenweektips.

Stine Jensen verkent hoe mediastormen kunnen ontstaan en hoe je filosofie kunt inzetten om ze te duiden. Bekijk alle Boekenweektips

Een kleurrijke groep outcasts raakt betrokken bij het mysterie van Salomé Abergel, de beroemde kunstenares die op het hoogtepunt van haar carrière plotseling verdwijnt. Bekijk alle Boekweektips

Als Hitler aan de macht komt, vluchten Eva en Itzhak naar het conservatieve Zeeland. Daar haalt het gevaar hen in en Eva zal moeten kiezen. Bekijk alle Boekenweektips.

In de persoonlijke verhalen van Rusland-correspondent Iris de Graaf lees je hoe het is om als jonge vrouw verslag te doen vanuit Moskou, in het land van haar grootmoeder. Bekijk alle Boekenweektips

Het is ronduit indrukwekkend wat we weten van onze moedertaal, wat we ermee kunnen, en hoe we dingen haarfijn aanvoelen. Bekijk alle Boekenweektips.

Sinds 2015 zit Astrid Holleeder ondergedoken, wat enorme impact heeft op haar leven en dat van haar familie. Ze vertelt over de dagelijkse routines, constante waakzaamheid en haar angst. Bekijk alle Boekenweektips