Meer dan 6,2 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Zorgvuldige zoektocht naar de betekenis van verzet

Eline van der Boog 20 december 2022 Hebban Team
In het jaar dat Annemiek Lely dertig wordt, ontdekt ze dat haar oudoom Thomas ‘Tom’ Haulog Navis op zijn dertigste stierf in concentratiekamp Natzweiler-Struthof in de Franse regio de Elzas. De titel Het koffertje van oom Tom betreft zijn nalatenschap: een koffer die Lelys oma Katie ongeopend op zolder heeft bewaard. Het is 2020 wanneer Lely geïntrigeerd raakt door haar oudoom. De coronapandemie is in volle gang, en haar werkzaamheden in het theater liggen stil. Ze besluit zelf onderzoek te doen naar haar mysterieuze familielid. Tom zou tijdens de Tweede Wereldoorlog verzet hebben gepleegd. Wat zijn beweegredenen waren en wat zijn verzetsdaden precies inhielden, is voor de familie altijd onduidelijk gebleven. Veel werd er ook niet over Tom gesproken. Voor haar oma was de dood van haar broer een pijnlijk verlies, en de overige familieleden lieten het onderwerp liever voor wat het was.

Vanuit haar ervaring als freelance programmamaker bij Open Joodse Huizen | Huizen van Verzet, weet Lely dat het vaak de derde generatie is die op onderzoek uitgaat. Ze zet op bedachtzame wijze een plan van aanpak op om haar familie op de hoogte te stellen van haar onderzoek naar Tom. Voor wie interesse heeft in het uitpluizen van een familiegeschiedenis, biedt Het koffertje van oom Tom tips hoe je dit op kunt starten. Lely doet daarnaast levendig verslag van de archiefonderzoeken die ze uitvoert in onder meer Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers in Doetinchem en het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) in Amsterdam. Ze vindt hier brieven en andere documenten van haar oudoom, waarvan ze er een aantal voor haar leespubliek heeft toegevoegd aan het boek. Op basis van de informatie die ze in de archieven vindt, reconstrueert Lely het leven van Tom.

Het lukt Lely om het een en ander over haar oudoom op te helderen. Hoewel er ook veel onduidelijk blijft, weerhoudt ze zich ervan om zaken zelf in te gaan kleuren:

‘Al mijn eigen vermoedens en aannames berg ik op in een goed bewaakt hokje in mijn brein (…) Ik ben hier om de documenten van Tom te analyseren, niet om zijn woorden te verdraaien’.

De ruimte die in het boek openblijft, vult Lely op door de verzetsdaden in de Tweede Wereldoorlog tegenover de demonstranten te zetten die tijdens haar onderzoeksperiode in actie kwamen tegen het coronabeleid. Wat betekent ‘verzet’ precies? En hoe wisselend is dit begrip wanneer de tijdsgeest verandert? Ze filosofeert verder over de term ‘vaderlandsliefde’, buigt zich over het huidige racisme en de Black Lives Matter-beweging en probeert de definitie van ‘held’ te duiden. Het koffertje van oom Tom is dan ook meer dan een persoonlijke zoektocht naar een familielid. Het is evengoed een verslag van het vinden van een plaats in de huidige wereld door millennials en Gen Z. Een wereld waarin ‘het idee van de maakbaarheid van de mens en de samenleving’, waar deze generaties mee zijn opgegroeid, op losse schroeven is komen te staan.

Als aanvulling op Het koffertje van oom Tom maakte Annemiek Lely de vijfdelige podcastserie In Verzet.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Eline van der Boog

Gesponsord

Als Jolenes helikopter crasht in Irak, moet ze terugkeren naar het huwelijk en gezin dat ze onder hoogspanning achterliet. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.

Beth leidt een gelukkig leven met haar man Frank op hun schapenboerderij, maar dan komt haar jeugdliefde Gabriel terug, met wie ze als zeventienjarige een intense zomer beleefde. Bekijk alle Boekenweektips.

Fayes vader bedreigt niet alleen haar, maar ook haar dierbaren en levenswerk, het bedrijf Revenge. Ze roept haar vriendinnen om zich heen om de ultieme wraak te plannen. Bekijk alle Boekenweektips.

In concentratiekamp Westerbork doet jonge moeder Catharina alles wat nodig is om haarzelf en haar zoon te laten overleven. Ze gaat als showgirl dansen in het beroemde kampcabaret. Bekijk alle Boekenweektips

Isabel woont alleen in het huis van haar overleden moeder, waar alles rustig voortkabbelt tot plotseling haar broer Louis met zijn nieuwe vriendin Eva voor de deur staat. Bekijk alle Boekenweektips

Een onweerstaanbare schelmenroman over Algot Olsson en een bonte verzameling mensen. Algot stort zich op de mooie en hopelijk lucratieve kunst van het distilleren van brandewijn. Bekijk alle Boekenweektips

Een jonge cartograaf vertrekt naar Amsterdam en tekent voor zijn grote liefde in zijn wereldkaart, vlak naast de evenaar, een 'nog onontdekt' eiland dat haar naam draagt. Bekijk alle Boekenweektips

Op een koude winteravond belandt de zeventigjarige Leah met haar auto in het water. Hoewel de kade al snel vol mensen staat, doet niemand iets. Tot grote frustratie van studente Mirjam. Bekijk alle Boekenweektips.

De meningsverschillen over hoe het tuincomplex bestuurd moet worden, kunnen elk moment weer oplaaien, maar de grootste dreiging komt van de kant van de gemeente. Bekijk alle Boekenweektips

Philip Dröge duikt in de curieuze geschiedenis van Nederlandstalig New York en New Jersey en doet dat op de fiets. Een boek dat reisgids, geschiedenisboek en road novel ineen is. Bekijk alle Boekenweektips

Taalwetenschapper Khalid Mourigh gaat de straat op en de scholen langs om straattaal, het gebruik van Engels en de meertaligheid van het Nederlands te onderzoeken. Bekijk alle Boekenweektips

Aan het begin van de Eindtijd valt de vrijdenkende engel Astoreth naar de aarde. Hij raakt verzeild in apocalyptische avonturen die hem van Amsterdam naar het Zweedse platteland voeren. Bekijk alle Boekenweektips

Een meisje en een vis denken beiden dat de ander gevangenzit en dus maken ze een wak, maar ze beseffen dat het beter is als ze blijven waar ze zijn. Bekijk alle Boekenweektips

Terwijl de ambitieuze Pierre groeit in zijn rol op de redactie van een tijdschrift, kelderen de abonneecijfers. Hoe lang moeten tradities en gewoontes in stand worden gehouden? Bekijk alle Boekenweektips.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog raken de levens van Luna en haar vader, de Joodse Rifka, de Indiase Chandar en Thiemen met elkaar verweven op een manier die zij niet voorzien. Bekijk alle Boekenweektips

Eliza had zes broers, maar alleen Krekel is nog over. Een bangerik, een huilebalk, een blok aan haar been, eigenlijk. Alles gaat mis, maar Eliza en Krekel blijven zoeken naar hun verdwenen broers. Bekijk alle Boekenweektips

Als de literaire bundel van zware crimineel Derek L. op het punt staat te verschijnen, mag hij tijdens zijn weekendverlof van de gevangenis aanwezig zijn op zijn eigen boekpresentatie. Bekijk alle Boekenweektips

In dit hartstochtelijke pamflet toont docent Karim Amghar aan hoe mbo'ers nog steeds te maken hebben met onderwaardering, terwijl ze onmisbaar zijn voor de samenleving. Bekijk alle Boekenweektips

Wanneer Hitler aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Oostenrijk binnenvalt, moeten vijf hechte vrienden kleur bekennen. Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Bekijk alle Boekenweektips

Iemand breekt in bij Simon en beweert dat ze beiden vastzitten op een alternatieve belevingsvakantie. Het is het begin van een aangrijpende speurtocht. Bekijk alle Boekenweektips.

Stine Jensen verkent hoe mediastormen kunnen ontstaan en hoe je filosofie kunt inzetten om ze te duiden. Bekijk alle Boekenweektips

Een kleurrijke groep outcasts raakt betrokken bij het mysterie van Salomé Abergel, de beroemde kunstenares die op het hoogtepunt van haar carrière plotseling verdwijnt. Bekijk alle Boekweektips

Als Hitler aan de macht komt, vluchten Eva en Itzhak naar het conservatieve Zeeland. Daar haalt het gevaar hen in en Eva zal moeten kiezen. Bekijk alle Boekenweektips.

In de persoonlijke verhalen van Rusland-correspondent Iris de Graaf lees je hoe het is om als jonge vrouw verslag te doen vanuit Moskou, in het land van haar grootmoeder. Bekijk alle Boekenweektips

Het is ronduit indrukwekkend wat we weten van onze moedertaal, wat we ermee kunnen, en hoe we dingen haarfijn aanvoelen. Bekijk alle Boekenweektips.

Sinds 2015 zit Astrid Holleeder ondergedoken, wat enorme impact heeft op haar leven en dat van haar familie. Ze vertelt over de dagelijkse routines, constante waakzaamheid en haar angst. Bekijk alle Boekenweektips