De melancholie van het verzet
Een kleine stad in Hongarije, gezien de paar andere plaatsnamen die we tegenkomen moet deze gelegen zijn aan de grens met Roemenië, is in verval geraakt, het stadsbestuur is in gebreke, de plaatselijke politie functioneert niet meer, het afval hoopt zich op in de straten en bandeloosheid ligt alom op de loer. De hoofdpersonen van deze fabelachtige roman zijn de plaatselijke directeur van de muziekschool, zijn echtgenote en de naïeve zoon van een dame met zekere rondingen. We volgen hun lotgevallen wanneer de stad bezocht wordt door een merkwaardig circus dat vooral opvalt door het tentoonstellen van een reusachtige opgezette walvis, een ongebruikelijke gebeurtenis die prompt aanleiding vormt voor tal van raadsels, complottheorieën en andere uitingen van achterdocht en argwaan. Er schijnt een geheimzinnig persoon mee te reizen met dit circus, aangeduid als “de prins” en het schijnt dat deze figuur lichamelijk gehandicapt is en overal in het land anarchie predikt.
In een ongelooflijke maalstroom van gebeurtenissen beschrijft Krasznahorkai hoe de stad ten prooi valt aan lethargie, stuurloosheid, immoraliteit en chaos. Hoe mensen zich onder zulke extreme omstandigheden gedragen en hoe anderen daarvan weer weten te profiteren. In de geschiedenissen die Karsznahorkai ons vertelt zien we in elk tijdsgewricht soortgelijke tragedies, ze zijn aan plaats noch tijd gebonden. En gaandeweg gaan meneer en mevrouw Eszter en de antiheld Valuska steeds meer voor ons leven, krijgen we zicht op hun karakters. En de entourage om hen heen met tal van snoodaards, lafbekken, zuiplappen en noem maar op. Regelmatig ontaardt de loop der dingen in hilarische gebeurtenissen en voorstellingen. Want Krasznahorkai is een verhalenverteller pur sang. Dat zagen we ook al in Satanstango.
Maar zijn verhalen hebben een zeer verontrustende ondertoon. Hij vertelt geen anekdotes maar schetst ons een beeld van de condition humaine waar we niet vrolijk van worden. Prachtig is de beschrijving van een ontbindend lichaam op de laatste pagina’s van deze magistrale roman, waarin hij als het ware de hele voorgaande roman in een metafoor beschrijft. Maar de werkelijke betekenis van deze woorden is dat de geschiedenis niet beïnvloed kan worden van buitenaf, zij voltrekt zich volgens haar eigen logica en wetmatigheden. Ook de vermetele mens kan zich daaraan niet onttrekken.
Net als in Satanstango bevinden we ons geregeld in een surrealistische wereld die van de echte niet te onderscheiden is. Beklemmend is de passage waarin Valuska een aantekenboekje in handen krijgt waarin hij leest hoe de losgeslagen meute een jong echtpaar met een klein kind achtervolgt. Eén zin hieruit wil ik hier citeren: “Maar de woede die teweeggebracht was door het gevoel bedrogen te zijn, uit beklemming en het inzicht dat alles slechts ellende was, nam nergens genoegen mee, en aangezien we vergeefs probeerden het echte voorwerp van onze wanhoop en walging te vinden, stortten we ons met steeds ongeremder razernij op alles wat op onze weg kwam: we braken de winkels open, gooiden alles wat los te wrikken viel naar buiten en vertrapten het op het asfalt, en wat vastzat sloegen we aan gruzelementen met ijzeren stangen en met delen van de rolluiken, vervolgens waadden we door de onherkenbaar vermalen resten van haarföhns, stukken zeep, broden, jassen, orthopedische schoenen, conservenblikken, boeken, koffers en kinderspeelgoed naar de auto’s die langs de weg stonden en gooiden ze omver, we rukten de schamele uithangborden van de gevels, bezetten en verwoestten de telefooncentrale omdat er licht brandde, en we gingen pas verder, samen met de hele menigte die zich bij de ingang verdrong, toen de twee telefonistes, waar iedereen overheen was gegaan, in onmacht waren gevallen, en dubbelgeklapt, met hun handen tegen de schoot gedrukt, levenloos als twee ouwe vodden van de bebloede tafel op de grond waren gegleden te midden van de chaos van kapotgerukte telefoondraden en omvergegooide schakelkasten”.
Dit is de taal van Krasznahorkai in deze wervelende roman, vaak lange tot zeer lange zinnen, zoals het voorbeeld hierboven. Maar geen moment gaat deze schrijfstijl ten koste van de leesbaarheid en hier toont de schrijver zijn kunst en vakmanschap. En ook het vakmanschap van diens vertaalster Mari Alföldy komt hier geweldig tot uitdrukking! We gaan licht voorbij aan het belang van de vertaler en voor ik een boek aanschaf kijk ik steevast eerst naar wie het boek vertaalde. Bij Alföldy weet je dat je je geen zorgen hoeft te maken. Kortom: wat een schitterende roman! Ook deze is door Bela Tarr verfilmd, helaas met slechts Franse ondertitels, dat wordt me net iets te ingewikkeld. Misschien dat het retrospectief dat Eye aan deze cineast wijdt hier verandering in kan brengen?
Enno Nuy
Januari 2017
Reageer op deze recensie
Meer recensies van ennonuy
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
