Turkse schoonheid in woorden
Het is even wennen, maar wanneer je eenmaal de eerste bladzijden van De lanterfanter hebt gelezen, word je verliefd op de Turkse schrijver Yusuf Atilgan, die overigens in 1989 is overleden. De klassieker ziet ver na zijn dood nu in Nederland het levenslicht. Aligan was geen veelschrijver maar wel een perfectionist. Hij bracht slechts drie romans en enkele korte verhalen uit. De lanterfanter schreef hij in 1959. Hij wordt gezien als een van de pioniers van de Turkse literatuurwereld.
Hoe nuttig en productief moet je in je leven zijn? Altigan introduceert een bijzondere luiaard, de protagonist C., die daadwerkelijk als C. wordt aangeduid. Deze hoofdpersoon heeft nauwelijks gerichte doelen in zijn bestaan, zo lijkt het. De Turkse klassieker draait om het nu van het bestaan, waarbij C. als een quasi nietsnut zijn leven leidt.
Want wie aan het lanterfanten is, heeft ook weinig inspiratie om de dag door te komen. Edoch is het juist de hoofdpersoon die erg toegankelijk is om toch in de diepte te springen. Hij heeft wél een verhaal, al voert hij - in de ogen van anderen - geen klap uit. Daaruit vloeien prachtige dialogen. De gesprekken die de lanterfanter voert, kunnen een glimlach op de gezichten van de lezers toveren. Want hoe eenvoudig en tegelijkertijd moeilijk is het om zo ingenieus en verrassend nietszeggende gesprekken op te tekenen die, gedreven door humor en wellicht zelfspot van wijlen Altigan, tot uitdrukking komen.
Het is C. die zich tegen de wereld, de mensheid en zelfs alledaagse situaties verzet. Zijn tegendraadsheid is duidelijk waarneembaar. Hij heeft geen enkele zin zich te schikken naar het oordeel van de maatschappij die niets op heeft met nietsnutten, de lanterfanters. C. teert op een flink spaarvarken, dat hij heeft gevuld met een erfenis. Hij maakt lange wandeltochten door de straten van Istanbul. Zijn belangrijkste drijfveer is het vinden van de vrouw van zijn dromen, met prachtige benen. Daarom flaneert hij iedere dag door de straten van de metropool, knoopt gesprekken aan in het openbaar vervoer en is hoofdzakelijk te vinden in cafés. De innige band die hij krijgt met Ayse staat grotendeels centraal in de roman. Zij denkt overigens dat er ooit een moment komt dat C. haar in de steek zal laten.
Voor de lezer van deze roman is het wel zaak om bij de les te blijven. Altigan strooit met ik-figuren en daardoor is het soms lastig om te achterhalen wie aan het woord is. Het verdient de aanbeveling om daarom het boek niet met tussenpozen te lezen. De regie ben je als lezer namelijk snel kwijt.
De liefde en intimiteit laat de schrijver zorgvuldig omschreven optekenen. Een mooi fragment is te vinden op pagina 189: “Hij liep naar Ayse toe, die bezig was de tubes verf in een klein houten kistje te stoppen. Hij bleef naast haar staan en ze draaide het gezicht naar hem toe. Hij hield haar bij de middel. Ayse legde haar handen om zijn schouder, lachte. ‘Als we zo doorgaan duurt het nog wel even voordat het schilderij af is’, zei hij. ‘Lieverd, ik ben een vieze vrouw!’ ‘Heb ik vette lippen?’ ‘Ja’. ‘Wacht, dan was ik mijn mond even. Zo wil je me vast niet kussen’."
Het boek staat boordevol met dergelijke flarden dialogen, die soms tegelijkertijd nietszeggend zijn.
De lanterfanter is het eerste Turkse werk van Altigan dat op uitzonderlijke wijze door Hanneke van der Heijden is vertaald. Het is niet alleen voor de romanschrijver zelf een gave om een prachtige verhaallijn neer te zetten, bij de vertaling komt het er ook op neer dat de juiste snaar wordt geraakt. En daarin is Van der Heijden volledig geslaagd. In een nawoord beschrijft de vertaalster het doeltreffende wat de hoofdpersoon bezighoudt: “Zich bewegend tussen de drommen mensen op straat, zijn stappen steeds weer herhalend, beziet C. het moderne stadsleven, ondergaat de werking van de anonieme massa’s.”
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Harrie Nijen Twilhaar
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
