Turkse schoonheid in woorden
Het is even wennen, maar wanneer je eenmaal de eerste bladzijden van De lanterfanter hebt gelezen, word je verliefd op de Turkse schrijver Yusuf Atilgan, die overigens in 1989 is overleden. De klassieker ziet ver na zijn dood nu in Nederland het levenslicht. Aligan was geen veelschrijver maar wel een perfectionist. Hij bracht slechts drie romans en enkele korte verhalen uit. De lanterfanter schreef hij in 1959. Hij wordt gezien als een van de pioniers van de Turkse literatuurwereld.
Hoe nuttig en productief moet je in je leven zijn? Altigan introduceert een bijzondere luiaard, de protagonist C., die daadwerkelijk als C. wordt aangeduid. Deze hoofdpersoon heeft nauwelijks gerichte doelen in zijn bestaan, zo lijkt het. De Turkse klassieker draait om het nu van het bestaan, waarbij C. als een quasi nietsnut zijn leven leidt.
Want wie aan het lanterfanten is, heeft ook weinig inspiratie om de dag door te komen. Edoch is het juist de hoofdpersoon die erg toegankelijk is om toch in de diepte te springen. Hij heeft wél een verhaal, al voert hij - in de ogen van anderen - geen klap uit. Daaruit vloeien prachtige dialogen. De gesprekken die de lanterfanter voert, kunnen een glimlach op de gezichten van de lezers toveren. Want hoe eenvoudig en tegelijkertijd moeilijk is het om zo ingenieus en verrassend nietszeggende gesprekken op te tekenen die, gedreven door humor en wellicht zelfspot van wijlen Altigan, tot uitdrukking komen.
Het is C. die zich tegen de wereld, de mensheid en zelfs alledaagse situaties verzet. Zijn tegendraadsheid is duidelijk waarneembaar. Hij heeft geen enkele zin zich te schikken naar het oordeel van de maatschappij die niets op heeft met nietsnutten, de lanterfanters. C. teert op een flink spaarvarken, dat hij heeft gevuld met een erfenis. Hij maakt lange wandeltochten door de straten van Istanbul. Zijn belangrijkste drijfveer is het vinden van de vrouw van zijn dromen, met prachtige benen. Daarom flaneert hij iedere dag door de straten van de metropool, knoopt gesprekken aan in het openbaar vervoer en is hoofdzakelijk te vinden in cafés. De innige band die hij krijgt met Ayse staat grotendeels centraal in de roman. Zij denkt overigens dat er ooit een moment komt dat C. haar in de steek zal laten.
Voor de lezer van deze roman is het wel zaak om bij de les te blijven. Altigan strooit met ik-figuren en daardoor is het soms lastig om te achterhalen wie aan het woord is. Het verdient de aanbeveling om daarom het boek niet met tussenpozen te lezen. De regie ben je als lezer namelijk snel kwijt.
De liefde en intimiteit laat de schrijver zorgvuldig omschreven optekenen. Een mooi fragment is te vinden op pagina 189: “Hij liep naar Ayse toe, die bezig was de tubes verf in een klein houten kistje te stoppen. Hij bleef naast haar staan en ze draaide het gezicht naar hem toe. Hij hield haar bij de middel. Ayse legde haar handen om zijn schouder, lachte. ‘Als we zo doorgaan duurt het nog wel even voordat het schilderij af is’, zei hij. ‘Lieverd, ik ben een vieze vrouw!’ ‘Heb ik vette lippen?’ ‘Ja’. ‘Wacht, dan was ik mijn mond even. Zo wil je me vast niet kussen’."
Het boek staat boordevol met dergelijke flarden dialogen, die soms tegelijkertijd nietszeggend zijn.
De lanterfanter is het eerste Turkse werk van Altigan dat op uitzonderlijke wijze door Hanneke van der Heijden is vertaald. Het is niet alleen voor de romanschrijver zelf een gave om een prachtige verhaallijn neer te zetten, bij de vertaling komt het er ook op neer dat de juiste snaar wordt geraakt. En daarin is Van der Heijden volledig geslaagd. In een nawoord beschrijft de vertaalster het doeltreffende wat de hoofdpersoon bezighoudt: “Zich bewegend tussen de drommen mensen op straat, zijn stappen steeds weer herhalend, beziet C. het moderne stadsleven, ondergaat de werking van de anonieme massa’s.”
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Harrie Nijen Twilhaar
Gesponsord
Als Jolenes helikopter crasht in Irak, moet ze terugkeren naar het huwelijk en gezin dat ze onder hoogspanning achterliet. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
Beth leidt een gelukkig leven met haar man Frank op hun schapenboerderij, maar dan komt haar jeugdliefde Gabriel terug, met wie ze als zeventienjarige een intense zomer beleefde. Bekijk alle Boekenweektips.
Fayes vader bedreigt niet alleen haar, maar ook haar dierbaren en levenswerk, het bedrijf Revenge. Ze roept haar vriendinnen om zich heen om de ultieme wraak te plannen. Bekijk alle Boekenweektips.
In concentratiekamp Westerbork doet jonge moeder Catharina alles wat nodig is om haarzelf en haar zoon te laten overleven. Ze gaat als showgirl dansen in het beroemde kampcabaret. Bekijk alle Boekenweektips.
Isabel woont alleen in het huis van haar overleden moeder, waar alles rustig voortkabbelt tot plotseling haar broer Louis met zijn nieuwe vriendin Eva voor de deur staat. Bekijk alle Boekenweektips.
Een onweerstaanbare schelmenroman over Algot Olsson en een bonte verzameling mensen. Algot stort zich op de mooie en hopelijk lucratieve kunst van het distilleren van brandewijn. Bekijk alle Boekenweektips
Een jonge cartograaf vertrekt naar Amsterdam en tekent voor zijn grote liefde in zijn wereldkaart, vlak naast de evenaar, een 'nog onontdekt' eiland dat haar naam draagt. Bekijk alle Boekenweektips.
Op een koude winteravond belandt de zeventigjarige Leah met haar auto in het water. Hoewel de kade al snel vol mensen staat, doet niemand iets. Tot grote frustratie van studente Mirjam. Bekijk alle Boekenweektips.
De meningsverschillen over hoe het tuincomplex bestuurd moet worden, kunnen elk moment weer oplaaien, maar de grootste dreiging komt van de kant van de gemeente. Bekijk alle Boekenweektips.
Philip Dröge duikt in de curieuze geschiedenis van Nederlandstalig New York en New Jersey en doet dat op de fiets. Een boek dat reisgids, geschiedenisboek en road novel ineen is. Bekijk alle Boekenweektips.
Taalwetenschapper Khalid Mourigh gaat de straat op en de scholen langs om straattaal, het gebruik van Engels en de meertaligheid van het Nederlands te onderzoeken. Bekijk alle Boekenweektips.
Aan het begin van de Eindtijd valt de vrijdenkende engel Astoreth naar de aarde. Hij raakt verzeild in apocalyptische avonturen die hem van Amsterdam naar het Zweedse platteland voeren. Bekijk alle Boekenweektips.
Een meisje en een vis denken beiden dat de ander gevangenzit en dus maken ze een wak, maar ze beseffen dat het beter is als ze blijven waar ze zijn. Bekijk alle Boekenweektips.
Terwijl de ambitieuze Pierre groeit in zijn rol op de redactie van een tijdschrift, kelderen de abonneecijfers. Hoe lang moeten tradities en gewoontes in stand worden gehouden? Bekijk alle Boekenweektips.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raken de levens van Luna en haar vader, de Joodse Rifka, de Indiase Chandar en Thiemen met elkaar verweven op een manier die zij niet voorzien. Bekijk alle Boekenweektips.
Eliza had zes broers, maar alleen Krekel is nog over. Een bangerik, een huilebalk, een blok aan haar been, eigenlijk. Alles gaat mis, maar Eliza en Krekel blijven zoeken naar hun verdwenen broers. Bekijk alle Boekenweektips.
Als de literaire bundel van zware crimineel Derek L. op het punt staat te verschijnen, mag hij tijdens zijn weekendverlof van de gevangenis aanwezig zijn op zijn eigen boekpresentatie. Bekijk alle Boekenweektips.
In dit hartstochtelijke pamflet toont docent Karim Amghar aan hoe mbo'ers nog steeds te maken hebben met onderwaardering, terwijl ze onmisbaar zijn voor de samenleving. Bekijk alle Boekenweektips.
Wanneer Hitler aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Oostenrijk binnenvalt, moeten vijf hechte vrienden kleur bekennen. Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Bekijk alle Boekenweektips.
Iemand breekt in bij Simon en beweert dat ze beiden vastzitten op een alternatieve belevingsvakantie. Het is het begin van een aangrijpende speurtocht. Bekijk alle Boekenweektips.
Stine Jensen verkent hoe mediastormen kunnen ontstaan en hoe je filosofie kunt inzetten om ze te duiden. Bekijk alle Boekenweektips.
Een kleurrijke groep outcasts raakt betrokken bij het mysterie van Salomé Abergel, de beroemde kunstenares die op het hoogtepunt van haar carrière plotseling verdwijnt. Bekijk alle Boekweektips.
Als Hitler aan de macht komt, vluchten Eva en Itzhak naar het conservatieve Zeeland. Daar haalt het gevaar hen in en Eva zal moeten kiezen. Bekijk alle Boekenweektips.
In de persoonlijke verhalen van Rusland-correspondent Iris de Graaf lees je hoe het is om als jonge vrouw verslag te doen vanuit Moskou, in het land van haar grootmoeder. Bekijk alle Boekenweektips.
Het is ronduit indrukwekkend wat we weten van onze moedertaal, wat we ermee kunnen, en hoe we dingen haarfijn aanvoelen. Bekijk alle Boekenweektips.
Sinds 2015 zit Astrid Holleeder ondergedoken, wat enorme impact heeft op haar leven en dat van haar familie. Ze vertelt over de dagelijkse routines, constante waakzaamheid en haar angst. Bekijk alle Boekenweektips.
