Verplicht handboek voor schoolbestuurders
Het zijn de speelse dialogen, realistische voorvallen en herkenbare clichés in het mbo-onderwijs die de roman De rendementsdenker van Lucas Zandberg zo levendig maken. De Groningse auteur (1977), die enkele historische romans op zijn naam heeft staan, kiest in deze roman voor een geheel andere schrijfstijl.
Twee protagonisten, Robert Witteveen en Margot Steenstra, manoeuvreren afwisselend van elkaar door de gangen van het Leyderschans, een moloch van een onderwijsinstelling in het noorden van het land. Het is de keiharde realiteit die Zandberg in deze roman optekent waarbij schimmige potentaten niet alleen zichtbare wanprestaties leveren, maar vooral volledig de macht over het stuur zijn kwijtgeraakt. Het is Robert, een opportunistische docent Engels, die regelrecht van de lerarenopleiding in aanraking komt met de cultuur van het ROC waarbij de gemiddelde collega is ingedommeld.
Robert hoopt, als kersverse docent met aardige grensverleggende vernieuwingen, zijn collega’s te enthousiasmeren. Hij struikelt direct over de gevestigde orde als zijn ideeën worden aangehoord. De ingekakte collega’s zijn net repeterende wekkers, verschalken zich achter het eeuwigdurende beleid van school: ‘Het gaat toch goed zo, maak je niet druk’, zo luidt het adagium continu tussen de regels door.
Voor Margot, die als nieuwbakken sectormanager zonder onderwijservaring haar intrede doet, is Leyderschans eveneens een bastion met muren van zwaarbewapend beton. Zij gaat op haar eigen manier vernieuwen en komt met het plan een gespecialiseerd onderwijsbureau in te huren waarbij docenten meer de rol als examinator krijgen aangemeten.
Dat haar ondeskundigheid zegeviert, lijkt de docenten op het ROC weinig te interesseren. Die desinteresse resulteert in strubbelingen binnen het traditionele schoolsysteem. Edoch, ook daarover lijkt niemand slapeloze nachten te hebben.
Naast de organisatorische discrepanties, is er wat betreft het ’geld over de balk smijten’ ook veel mis.
Zandberg steekt de draak met herkenbare grote schoolimperiums. Want, ook al is het voor buitenstaanders in De rendementsdenkers niet direct herleidbaar, Leyderschans is een ROC dat je kunt vergelijken met het Leidse ROC Lammenschans in Leiden dat enkele jaren geleden in opspraak kwam vanwege mismanagement.
De mbo-school kwam in een negatief daglicht te staan vanwege de bouw van twee nieuwe onderwijsgebouwen. De complexen moesten onderdak bieden aan meer dan twintig opleidingen. De ambities van de ROC-bestuurders waren echter te groot en hun besluiten te naïef en kortzichtig. Gevolg: grote financiële chaos.
Zelfs de fiscale inlichtingen- en opsporingsdienst (FIOD) deed een inval om na te gaan of er niet gerommeld werd met de belastingaangiften. Ook doet het bestuur van Leyderschans denken aan de schoolbazen van scholenkoepel Amarantis in de Randstad - een onderwijsmoloch van voortgezet en mbo-onderwijs - die als zonnekoningen leefden en aan hun eigen mismanagement ten onder gingen.
Ook de bestuurders van Leyderschans hebben plannen, vooral bouwplannen. Als de docenten een rondleiding krijgen op het nieuwe ‘slagschip’, blijkt dat het College van Bestuur blijkbaar meer oog heeft voor het imposante gebouw (dat voor ingevoerde docenten en onderwijsdeskundigen wederom opvallend genoeg veel gelijkenis heeft met de kolos van DUO, de Dienst Uitvoering Onderwijs in Groningen), dat in de wandelgangen ook wel het cruiseschip wordt genoemd.
De roman van Zandberg hoort als verplichte literatuur in iedere bureaulade van schoolbestuurders te liggen. De Rendementsdenker geeft bovenal een humoristische, wederom zeer herkenbare blik in de hoofden van uitgerangeerde docenten die als stereotiepe wezens iedere dag, vaak zonder passie, hun programma afdraaien en niet geëngageerd zijn. Een goed voorbeeld is het mailtje van een collega van Robert die hem vraagt om hem voor een studiedag vlak voor de kerstvakantie te excuseren omdat zijn Perzische kat Mona ziek is. Als PS voegt hij toe: ‘Voor de aardigheid als bijlage een foto van Mona’. De foto van de kat ontbreekt, wel voegt hij een vliegticket naar New York toe (…). Die soms cynische, humoristische kwinkslagen maken het boek compleet.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Harrie Nijen Twilhaar
Gesponsord
Als Jolenes helikopter crasht in Irak, moet ze terugkeren naar het huwelijk en gezin dat ze onder hoogspanning achterliet. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
Beth leidt een gelukkig leven met haar man Frank op hun schapenboerderij, maar dan komt haar jeugdliefde Gabriel terug, met wie ze als zeventienjarige een intense zomer beleefde. Bekijk alle Boekenweektips.
Fayes vader bedreigt niet alleen haar, maar ook haar dierbaren en levenswerk, het bedrijf Revenge. Ze roept haar vriendinnen om zich heen om de ultieme wraak te plannen. Bekijk alle Boekenweektips.
In concentratiekamp Westerbork doet jonge moeder Catharina alles wat nodig is om haarzelf en haar zoon te laten overleven. Ze gaat als showgirl dansen in het beroemde kampcabaret. Bekijk alle Boekenweektips.
Isabel woont alleen in het huis van haar overleden moeder, waar alles rustig voortkabbelt tot plotseling haar broer Louis met zijn nieuwe vriendin Eva voor de deur staat. Bekijk alle Boekenweektips.
Een onweerstaanbare schelmenroman over Algot Olsson en een bonte verzameling mensen. Algot stort zich op de mooie en hopelijk lucratieve kunst van het distilleren van brandewijn. Bekijk alle Boekenweektips
Een jonge cartograaf vertrekt naar Amsterdam en tekent voor zijn grote liefde in zijn wereldkaart, vlak naast de evenaar, een 'nog onontdekt' eiland dat haar naam draagt. Bekijk alle Boekenweektips.
Op een koude winteravond belandt de zeventigjarige Leah met haar auto in het water. Hoewel de kade al snel vol mensen staat, doet niemand iets. Tot grote frustratie van studente Mirjam. Bekijk alle Boekenweektips.
De meningsverschillen over hoe het tuincomplex bestuurd moet worden, kunnen elk moment weer oplaaien, maar de grootste dreiging komt van de kant van de gemeente. Bekijk alle Boekenweektips.
Philip Dröge duikt in de curieuze geschiedenis van Nederlandstalig New York en New Jersey en doet dat op de fiets. Een boek dat reisgids, geschiedenisboek en road novel ineen is. Bekijk alle Boekenweektips.
Taalwetenschapper Khalid Mourigh gaat de straat op en de scholen langs om straattaal, het gebruik van Engels en de meertaligheid van het Nederlands te onderzoeken. Bekijk alle Boekenweektips.
Aan het begin van de Eindtijd valt de vrijdenkende engel Astoreth naar de aarde. Hij raakt verzeild in apocalyptische avonturen die hem van Amsterdam naar het Zweedse platteland voeren. Bekijk alle Boekenweektips.
Een meisje en een vis denken beiden dat de ander gevangenzit en dus maken ze een wak, maar ze beseffen dat het beter is als ze blijven waar ze zijn. Bekijk alle Boekenweektips.
Terwijl de ambitieuze Pierre groeit in zijn rol op de redactie van een tijdschrift, kelderen de abonneecijfers. Hoe lang moeten tradities en gewoontes in stand worden gehouden? Bekijk alle Boekenweektips.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raken de levens van Luna en haar vader, de Joodse Rifka, de Indiase Chandar en Thiemen met elkaar verweven op een manier die zij niet voorzien. Bekijk alle Boekenweektips.
Eliza had zes broers, maar alleen Krekel is nog over. Een bangerik, een huilebalk, een blok aan haar been, eigenlijk. Alles gaat mis, maar Eliza en Krekel blijven zoeken naar hun verdwenen broers. Bekijk alle Boekenweektips.
Als de literaire bundel van zware crimineel Derek L. op het punt staat te verschijnen, mag hij tijdens zijn weekendverlof van de gevangenis aanwezig zijn op zijn eigen boekpresentatie. Bekijk alle Boekenweektips.
In dit hartstochtelijke pamflet toont docent Karim Amghar aan hoe mbo'ers nog steeds te maken hebben met onderwaardering, terwijl ze onmisbaar zijn voor de samenleving. Bekijk alle Boekenweektips.
Wanneer Hitler aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Oostenrijk binnenvalt, moeten vijf hechte vrienden kleur bekennen. Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Bekijk alle Boekenweektips.
Iemand breekt in bij Simon en beweert dat ze beiden vastzitten op een alternatieve belevingsvakantie. Het is het begin van een aangrijpende speurtocht. Bekijk alle Boekenweektips.
Stine Jensen verkent hoe mediastormen kunnen ontstaan en hoe je filosofie kunt inzetten om ze te duiden. Bekijk alle Boekenweektips.
Een kleurrijke groep outcasts raakt betrokken bij het mysterie van Salomé Abergel, de beroemde kunstenares die op het hoogtepunt van haar carrière plotseling verdwijnt. Bekijk alle Boekweektips.
Als Hitler aan de macht komt, vluchten Eva en Itzhak naar het conservatieve Zeeland. Daar haalt het gevaar hen in en Eva zal moeten kiezen. Bekijk alle Boekenweektips.
In de persoonlijke verhalen van Rusland-correspondent Iris de Graaf lees je hoe het is om als jonge vrouw verslag te doen vanuit Moskou, in het land van haar grootmoeder. Bekijk alle Boekenweektips.
Het is ronduit indrukwekkend wat we weten van onze moedertaal, wat we ermee kunnen, en hoe we dingen haarfijn aanvoelen. Bekijk alle Boekenweektips.
Sinds 2015 zit Astrid Holleeder ondergedoken, wat enorme impact heeft op haar leven en dat van haar familie. Ze vertelt over de dagelijkse routines, constante waakzaamheid en haar angst. Bekijk alle Boekenweektips.
