Gestoorde gevoelens
Sommige romans zijn zo intrigerend dat je bijna vergeet te ademen. Het begrip pagetuner mag dan niet van toepassing zijn op De zwarte brug van de Vlaamse schrijver Erik Vlaminck (1954), het is wel een streekroman waar je telkens naar verlangt.
De zwarte brug gaat over Leo Lenaerts die zich in een gezin van zeven kinderen volstrekt niet kan aanpassen aan een wereld die gekenmerkt wordt door veel veranderingen. Hij vecht tegen het bestaansrecht maar vooral tegen zichzelf. Het gezin woont in een Vlaams dorp, Lillo, dat feitelijk van de kaart wordt geveegd en plaats moet maken voor het havengebied van Antwerpen. Lenaerts ontsteekt veelvuldig in woede, wordt haatdragend en wil gerechtigdheid. In zijn ogen mag Lillo als minutieuze stip op de Belgische landkaart niet verdwijnen. Zijn protesterende stem wordt echter genegeerd en hij ontpopt zich als een rancuneus persoon als hij wordt gedwongen om naar de stad te verhuizen. Zijn intense geborgenheid en hunkering naar vroeger, spelen daarbij in zijn hoofd een dominante rol.
Dat de protagonist Leo Lenaerts met een soms zwaarmoedige instelling terugblikt naar het verleden, het dorp Lillo waar hij is opgegroeid, mag de lezer ondanks de somberheid bekoren. Het mooi neergezet theatrale beeld van Lenaerts is subliem gegoten. Dat de geschiedschrijving voor Lenaerts begint met de watersnoodramp van 1953, is briljant gevonden. Juist de ontberingen van die periode worden door de auteur prachtig weergegeven. Bovendien is het voor Nederlandse lezers ook een herinnering aan die tijd, het wassende water dat zoveel levens eiste.
De verhaallijn is mooi verweven met het Vlaamse leven uit die periode. Het geboortedorp van Lenaerts, onder de rook van de havenstap Antwerpen, wordt langzamerhand van de kaart geveegd. De angst dat Lilllo straks niet meer bestaat, vreet aan hem. Het begrip wanhoop is een rode draad in de roman. Het lot tart hem vreselijk en als een heldhaftige Don Quichot probeert hij het bestaan van het gehucht te verdedigen. Ondanks dat zijn pogingen weerbarstig, nutteloos en soms ongekend dramatisch zijn, blijft hij tegen de ondergang vechten. Hoe bizar het ook mag kinken, Vlaminck heeft op een geraffineerde wijze theatrale momenten ingelast. Zo wordt de lezer in het hoofd van Lenaerts tijdens woedeaanvallen meegesleurd. Dat gaat zover dat je als lezer soms wilt oordelen, of de kant van Lenaerts kiest.
In sommige hoofdstukken wordt sarcastische humor verheven tot een toegestane zonde. Want de hoofdpersoon blijkt onmiskenbaar zijn radeloosheid om te zetten in, zoals de Vlamingen het noemen, pure zotheid. Dat tovert bij het lezen soms een glimlach op het gezicht.
Lenaerts is de zevende jongen op rij in het Vlaamse gezin. Hij krijgt de statige naam, op basis van een artikel in de Belgische grondwet, de naam van de koning. Het is daarom triest dat uitgerekend hij, Leopold Elisabeth Mathilde Lenaerts, als een petekind van de koning, zoveel narigheid en droefheid verzamelt. De slopende jaren van Lenaerts verbloemt hij in de kruistocht tegen autoriteiten niet. Zijn intense vechtlust om Lillo een status aparte te geven, mislukt. Het houdt hem continu in een wurggreep.
Een aantal hoofdstukken in de roman wordt afgesloten met korte nieuwsberichten uit de Belgische krant De Morgen. Ze weerkaatsen feitelijk de soms niet uitgesproken gevoelens van de protagonist Lenaerts. Juist in een desolate omgeving zorgt hij continu voor opwinding en strijd. Hij wordt voor zijn omgeving zelfs als gevaarlijk getypeerd. Zijn vastberadenheid om te vechten voor wat het waard is, heeft uiteindelijk een eruptie van boosheid bij hem losgemaakt. Dat de lezer wordt opgezadeld met zijn grenzeloze frustratie, kan soms afleiden van de daadwerkelijke moraal van het verhaal.
De authenticiteit van Erik Vlaminck blijft superieur. Want wie zijn oeuvre heeft gevolgd en gelezen, weet dat de klasse van Vlaminck vooral zit in de details. De auteur blijft ook een pur sang theaterschrijver die op geen enkele wijze genoegen neemt met het afsnijden van het leesparcours. Tot aan de laatste alinea’s blijft hij consistent. Zijn dialogen marcheren zonder horten en stoten door de bladzijden heen. De fabuleuze woorden, het oer-Vlaamse geschrift soms erg dialectisch, maakt het lezen de moeite waard. Na zijn roman Brandlucht, is De zwarte brug, een uitstekende opvolger.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Harrie Nijen Twilhaar
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
