Machtsmisbruik in een turbulente periode

Frederic Vermeulen (Kortrijk, 1974) studeerde Toegepaste Economische Wetenschappen, behaalde een doctoraat hierin en werkt als gewoon hoogleraar aan de Onderzoekseenheid Economie van de KU Leuven. In 2019 won hij de Francquiprijs, een belangrijke wetenschappelijke prijs die bedoeld is als ondersteuning van verder wetenschappelijk onderzoek. Hij publiceerde eerder wetenschappelijk werk maar De heks van Gottem is zijn fictiedebuut. In de periode in 2020 had Vermeulen ineens wat teveel tijd en hij begon in een stamboomboek van zijn familie te snuisteren, hij probeerde nog verder terug te gaan in de tijd en toen stootte hij op het verhaal van Anna en Thomas en dook er in. En zo ontstond de roman die hij altijd al had willen schrijven.

En wat een verhaal dat hij schreef, dit is er zo eentje dat je naar de strot grijpt. Er zaten toentertijd werkelijk geen grenzen, of toch bijna geen, aan het machtsmisbruik, misselijkmakend is het. Het waren rare tijden aan het einde van de zestiende eeuw, er werd veel geplunderd of geconfisqueerd, door de doortrekkende calvinistische legers, Spanjaarden, en al wie zich geroepen voelde kon onder het mom van de overheid wel wat bemachtigen, machtsvertoon was schering en inslag. Daar kwam dan nog bij dat er een grootse strijd werd gevoerd tegen hekserij, het was een queeste om zoveel mogelijk vermeende demonische krachten maar ook afwijkende religieuze meningen te vervolgen en uit te roeien. Nog maar iets daarvoor had de Beeldenstorm plaatsgevonden en ook dit speelde de bevolking nog parten. En dan was er ook nog de pest die regelmatig de kop op stak, het platteland dat leeg liep en de vlasindustrie die in elkaar stortte en net dit was de voornaamste inkomstenbron in deze contreien, een zeer turbulente periode dus.

In deze context wordt het verhaal verteld van Anna De Coninck, van haar trouwdag in 1575 tot 1603. Vermeulen heeft er een spannend verhaal van gemaakt, hij heeft de gebeurtenissen in die tijd er vlotjes in verwerkt en de personages staan er levensecht in. De plotopbouw is werkelijk schitterend en in crescendo-stijl zodat je helemaal naar het einde toe gezogen wordt. En dan blijf je met verstomming achter, gebeurde dit nu allemaal écht?! Onvoorstelbaar! En toch waren zulke praktijken toen schering en inslag, het is toch wel een periode die tot de verbeelding spreekt, in negatieve zin vaak dat wel en spijtig genoeg. Willekeur en machtsmisbruik.

De heks van Gottem is een chronologisch geschreven verhaal dat in het begin een beetje een verslaggevoel geeft maar dat zich gaandeweg ontpopt tot een indrukwekkend boek wat betreft verhaal en opbouw. Frederic Vermeulen heeft het waargebeurde verhaal heel erg goed gekaderd in deze bewogen periode én in de tijdsgeest en hij heeft het dan ook nog eens gebracht als een goed gefictionaliseerd verhaal. Het is een boek waar je regelmatig eens aan terug denkt en over reflecteert. Knap gedaan!