Vingeroefeningen
Het zal u niet verbazen dat de geestelijke vader van Tom Poes en Bommel ook literaire verhalen zónder strips gemaakt heeft, waarin hij zijn schrijfvermogens kon aanscherpen. Het vierde deel in deze uitgavereeks met verzameld proza van Marten Toonder concentreert zich op deze korte verhalen uit het begin en het vervolg van zijn carrière, die een mooi beeld geven van zijn rijping.
De bundel bevat zelfs een verhaal van vóór dat begin, uit zijn middelbareschooltijd: een erudiet en verder narratief weinig opwindend, maar toch al geïllustreerd verslag van een door duivels bezocht verjaardagsfeest van Sint-Pieter. De eigenlijke en volgens samenstellers Dick de Boer en Klaas Driebergen complete verzameling kortverhalen is opgedeeld in twee reeksen: acht verhalen uit 1940-41 en negen verhalen van na 1947, al dan niet eerder verschenen in De Groene Amsterdammer, humor- of Toonderuitgaven, uitgebreid met nog twee prozateksten (een scherp, ironisch stukje over een fictief oorlogs/kermismonument en een onzinbijschrift bij een tekening). Als de verhalen geïllustreerd werden door Toonder zelf, zijn die tekeningen erbij opgenomen.
De eerste reeks verhalen zijn eigenlijk nog jeugdzondes te noemen, maar geven hier en daar toch al blijk van glimpen genie. Toonder was toen hij ze schreef nog geen 30 en richtte zich duidelijk tot een oorlogspubliek met escapistische wensen in bladen als Doe mee!, De Prins der geïllustreerde bladen, Astra, De Telegraaf en het Algemeen Handelsblad. Het zijn dan ook allemaal avontuurlijke verhalen die spelen op exotische locaties, als Mexico, Madagaskar, de Andamanse Zee, de Argentijnse pampa of een tropisch strand. Opvallend genoeg zijn het ook allemaal raamvertellingen, waarin een ik-personage als toehoorder van een andere verteller de lezer meevoert in het verhaal. In de eerste drie verhalen is de verteller een zeekapitein die het en het ander meegemaakt heeft. Gevaarlijke situaties en moorden, schattenjachten en diefstallen… Ze moesten het publiek vermaken tot Tom Poes een hoge vlucht begon te kennen. Enkele verhalen zijn knapper opgezet dan andere, zoals De parels van Theopompo, waarin een bedrieger bedrogen wordt. Ook De sentimentele moordenaar is een goed gevonden plot, maar nog vrij ongeloofwaardig. Pas in Het vreemde gedrag van de oude Miguel komt Toonder als literator tot zijn recht, met een impliciet verhaal over een misverstand waarin de lezer actief moet meedenken omdat de verteller hem niet alles vertelt.
Ook de naoorlogse verhalen lijken vooral vingeroefeningen te zijn terwijl de strips hun definitieve en hoogstaande toon zoeken. Qua structuur zijn ze echter mijlenver verwijderd van de eerste verhalen: veelal zijn het ditmaal dierenverhalen – waarbij de dieren, anders dan in de Bommelstrips, échte dieren zijn – en dus fabels met een allegorische tot filosofische inslag. Het titelverhaal bijvoorbeeld, Het volle leven, is een pleidooi voor echte levens- in plaats van boekenwijsheid. Opmerkelijk is dat in enkele verhalen de dood een grote rol speelt, wat ook niet het geval is in de strips. De toon van de verhalen is ook meer ‘Toonders’ dan in de oudere avonturenverhalen, de stijl wat plechtstatiger en duidelijk literair sterker. Toonder durft de ‘gevestigde orde’ op zijn kop te zetten, zoals in De wijze krekel, zijn sequel op de fabel van de krekel en de mier of in Anders, waarin een dichter die in een centaur verandert ‘genezen’ wordt, maar daarna kruidenier moet worden. De kunst van het schrijven bedrijven is lijden, lees je tussen de regels. Dit verhaal is trouwens voorzien van (er niet eerder bij gepubliceerde) tekeningen die tonen wat een kunstig tekenaar Toonder was. Daar moet dit boekje ons niet meer van overtuigen, maar deze verhalen zijn niettemin een interessante aanvulling voor Toonder-liefhebbers.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Koen Driessens
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
