Slachtoffers zijn geen daders
Deze pijnlijk persoonlijke en gedegen gedocumenteerde ‘graphic memoir’ over seksueel misbruik is een slag in het gezicht van al wie vandaag nog altijd verkrachting en ander seksueel geweld in de schoenen van de slachtoffers schuift.
Soul Food Comics uit Nijmegen is een geëngageerde uitgeverij die met een nog erg klein fonds moedig aan de weg van de morele verheffing timmert. Na Supercrash, een verhelderende en onthutsende graphic novel over de graaicultuur, is het oorspronkelijk in eigen beheer uitgegeven Becoming Unbecoming van de anonieme Britse auteur Una weer zo’n boek dat zijn lezers een geweten schopt en dat verplichte schoollectuur zou moeten zijn.
Niet dat dit geïllustreerde pamflet voor iedereen altijd even gemakkelijk te lezen is. De keuze van Una om haar verwerking van een verkrachting (toen ze godbetert 10 was) grafisch te ‘verluchten’ maakt het onderwerp zeker toegankelijker, maar het blijft een flinke brok om te behappen. Verwacht hier geen spannende plot of een chronologische vertelling. De kunstenares, die jaren geleden hieraan begon als een soort therapeutisch dagboek, gaat vooral anekdotisch en fragmentarisch te werk en bombardeert de lezer met beschouwingen en grafische metaforen. Voorbeelden daarvan zijn het beeld van de vlinder voor het veranderende lichaam, of de lege spreekballon voor het onzegbare, dat dan ook nog eens als een loodzware last een heuvel op gedragen wordt.
De auteur trekt een parallel tussen de omgang met slachtoffers van seksueel geweld en de Yorkshire ripper. Toen Una, die opgroeide in Yorkshire, in 1975 door een volwassen man verkracht werd en de rest van haar jeugd voor slet uitgemaakt zou worden, sloeg de pas in 1981 opgepakte Peter Sutcliffe voor het eerst toe. De seriemoordenaar zou in die periode twaalf vrouwen vermoorden. De zaak van de Yorkshire ripper is een schoolvoorbeeld van slecht speurwerk. Maar liefst negen keer is de man ondervraagd in die periode, maar nooit als verdachte bestempeld.
Dat Sutcliffe, een schijnbaar brave huisvader, zo lang ongehinderd kon moorden, is vooral te danken aan hoe over zijn slachtoffers werd gedacht. De belangrijke getuigenis van een aan een moordpoging ontsnapt meisje van 14 werd niet ernstig genomen omdat zij volgens de politie niet strookte met het type slachtoffers van de ripper. Vanaf het eerste dodelijke slachtoffer, dat in haar eentje naar de pub was geweest (onbetamelijk!), was men ervan overtuigd dat de moordenaar het uitsluitend op prostituees of vrouwen van lichte zeden gemunt had – vandaar zijn bijnaam. Alle aanwijzingen die niet pasten in deze denkpiste werden veronachtzaamd.
Maar zo kregen de slachtoffers een etiket van mededaderschap: het was grotendeels ‘hun eigen schuld’. Hadden ze maar niet…, dan was het hen nooit overkomen. In die tijd werden – in alle ernst – vrouwen en meisjes opgeroepen thuis te blijven. Eigenlijk, zo vindt Una, had men de mannen, de daders, moeten oproepen thuis te blijven. Al is thuis blijven ook geen goed idee, zo stelt de auteur, want de meeste gevallen van seksueel geweld vinden thuis plaats. Alle vrouwen samen in een grote kluis opsluiten zou nog de beste oplossing zijn, schertst ze.
Ook slachtoffers van seksueel geweld krijgen nog al te vaak het etiket deels schuld te hebben aan wat hen overkwam. De vergelijking met de zaak van de Yorkshire ripper, die zo dicht bij Una als jong meisje zijn gang ging, is een sterk middel om die boodschap over te brengen. Ontaard verklaard is tekentechnisch geen meesterwerk, maar de auteur weet haar beelden goed te kiezen. Zo zijn de fictieve portretten van twaalf vrouwen op het einde van het boek, zoals ze zich voorstelt dat die vandaag eruit zouden zien als hen niets overkomen was, een krachtig slotbeeld. Door nergens het geweld in beeld te brengen, maakt ze duidelijk hoe alledaags het is. Het boek is confronterend en hard, maar nergens belerend of saai. Una doet haar lezers nadenken, maar gunt hen ook rustpauzes. Een must read, ook voor niet-stripliefhebbers.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Koen Driessens
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
