De veilige geborgenheid van eigen wortels

Onomkeerbaar is het prachtige debuut van Ines Nijs. De jonge Zoë groeit geïsoleerd op. Ze woont op het platteland en moet het alleen zien te rooien met een kwetsbare, wankelmoedige moeder, de vriendelijke boerin van even verderop en een tante non die vanuit het nabije klooster een oogje in het zeil houdt. Het meisje heeft vele moeders, maar geen vader. Waar is hij? Er iets gebeurd vroeger. Moeder wil er niet over spreken. De non waakt over de moeder en over dat geheim als een strenge engelbewaarder. Zonder uitleg schakelt zij Zoë daarbij in. Het dochtertje doet haar deel, uiteraard, maar de vragen blijven komen, winnen aan kracht, ze barst er bijna van uit elkaar. Als zij overal op onwil stuit, gaat Zoë zelf op zoek naar de man die in de ontwrichtende lege plek in haar stamboom past. Het oergegeven van het op zoek gaan naar de veilige geborgenheid van eigen wortels wordt meesterlijk door de auteur ontwikkeld tegen de achtergrond van een Vlaanderen dat zijn laatste katholieke stuiptrekkingen beleeft. Op dat vlak is het boek een document. Ik zag het pre-tampontijdperk in al zijn schakeringen terug. Marialiederen zingen aan de grot, niet zwemmen tijdens de maandstonden, ondergeschoven briefjes met daarop 'ik vraag het aan’, pestvriendinnen waar niet aan te ontsnappen valt en leerkrachten die zich daar niets van aantrekken, de eindeloze zonnige verveling in de zomer of het weekend. Het andere thema van de dochter die voor de moeder zorgt in plaats van omgekeerd, wordt met ontroerende verfijning tussen het eerste thema gevlochten. Zelden zag ik zo mooi uitgebeeld hoe een kind ertoe kan worden gebracht een abnormale ouder-kind verhouding te aanvaaren en hoe eenzaam het daarvan wordt. Tempo, taal en structuur zijn subtiel en dienen het verhaal. Het boek is spannend, de plot verrassend, maar gelukkig laat Ines Nijs zich niet vangen aan het najagen van modieuze schokeffecten. Bij haar mag het helemaal over de mens gaan, in al zijn kwetsbaarheid, verlangen en liefdevol gestuntel. Wat een verademing is dat.