Een geschiedenis van de heilige Europese ziel
Welnu, de schrijver Martin Michael Driessen heeft beslag kunnen leggen op de memoires van de heilige Dieudonné van Metz – memoires die vlak voor de dood van de heilige in 1839 werden opgeschreven, door de vermaarde schrijver en tijdgenoot Victor Hugo (die overigens ook zijn bekende Les Misérables begint met de hoofdstuktitel ‘een rechtschapen man’, in 1842). Nu zijn deze memoires dus te boek gesteld in een roman, en wel in een schelmenroman, geheel passend bij het leven dat de heilige leidde: de molenaarszoon paradoxaal lijkend op de timmermanszoon Jezus uit de Bijbel, wordt zwendelaar tot in elke vezel van zijn bestaan. Hij verleidt, moordt, redt, geneest en wordt per gelukkig toeval aller heilige – hoewel, de liefde laat niet met zich spotten.
De roman die de schrijver Driessen van de memoires opgeschreven door Victor Hugo maakte (zo beweert de roman zelve), bevat natuurlijk niet alleen de wederwaardigheden van de heilige. Driessen weet dat deze molenaarszoon een verre nazaat moet zijn van de eerstgeborene van de roman, het windmolens bevechtende personage Don Quichot. Traditiegetrouw laat de schrijver zijn hoofdpersoon daarom ten strijde trekken tegen zijn ziel.
De memoires van de heilige Dieudonné alias Donatien alias Donatienne (of onder welke andere naam opgeschreven door Victor Hugo, of in roman gegoten door Driessen), vormen ‘geen avonturenroman, maar een geschiedenis van de ziel’, zo staat ook exact halverwege de kroniek, de eigenlijke memoires, het boek, de roman vermeld. En dus volgt de lezer ‘de zielkundige ontwikkeling’ van wie? Niet van Donatien alias Alias, ook niet van Victor Hugo die met dit boek een onbekend gebleven meesterwerk schiep, en zelfs niet van de romanschrijver Driessen. Het is - in medias res - de geschiedenis geworden van de eigen Europese ziel die huist onder ieders dak, in ieders bestaan.
Dieudonné, geboren in het revolutiejaar 1789, is voilà de nieuwe Elckerlyc, en wel sinds de Verlichting elk van ons van ons verstand beroofde door het te overbelichten. De roman van Driessen is een vuistslag in het gezicht van elke weldenkende Europeaan, godsdienstig of niet. Voor wie de vuistslag een onverhoedse doodslag is, is er gelukkig een boek waarin heel de geschiedenis (per motto eigenlijk een van twee millennia, vanaf Jezus als ‘geliefde zoon’) staat opgeschreven, zodat we bij al het menselijk geheugenverlies toch niet zullen vergeten, of vergeten zullen worden. Driessen schreef een tijdsdocument, even brisant van taal als briljant van inhoud. Het is tot cultboek voorbestemd, ware het niet dat onze cultuur zich geen raad weet met deze lectuur – radeloze voorkeur heeft voor andere literatuur (minder grillig, meer van hetzelfde). Maar alles wat ons heilig is, heeft geen enkele betekenis zonder de heilige van Metz, zo wil Driessen ons letterlijk doen ontdekken.
Lang leve Dieudonné, en lang leve Driessen, een Francis Beaufort voor onze tijd. De gevleugelde literatuur is gered. Victor en Miguel juichen postuum over deze Martin Michael. Schreef Cervantes: ‘Voor mij alleen is Don Quichot geboren en ik voor hem; hij wist van wanten en ik van schrijven’ (en: ‘nooit is enige dolende ridder zo godvruchtig gestorven als Don Quichot’) – Driessen schrijft het hem na, in de geest van alle grote schrijvers, over zijn molenwiekende schelm én heilige.
Kortom, Driessen heeft zijn vijf sterren verdiend, zo niet eeuwige roem. Ook hij moet eens (vroeg of laat) worden bijgeschreven op de indrukwekkende lijst van heiligverklaringen wil deze lijst ooit compleet zijn.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Leendert W. van der Sluijs/ Blaise Tolky
Gesponsord
Als Jolenes helikopter crasht in Irak, moet ze terugkeren naar het huwelijk en gezin dat ze onder hoogspanning achterliet. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
Beth leidt een gelukkig leven met haar man Frank op hun schapenboerderij, maar dan komt haar jeugdliefde Gabriel terug, met wie ze als zeventienjarige een intense zomer beleefde. Bekijk alle Boekenweektips.
Fayes vader bedreigt niet alleen haar, maar ook haar dierbaren en levenswerk, het bedrijf Revenge. Ze roept haar vriendinnen om zich heen om de ultieme wraak te plannen. Bekijk alle Boekenweektips.
In concentratiekamp Westerbork doet jonge moeder Catharina alles wat nodig is om haarzelf en haar zoon te laten overleven. Ze gaat als showgirl dansen in het beroemde kampcabaret. Bekijk alle Boekenweektips.
Isabel woont alleen in het huis van haar overleden moeder, waar alles rustig voortkabbelt tot plotseling haar broer Louis met zijn nieuwe vriendin Eva voor de deur staat. Bekijk alle Boekenweektips.
Een onweerstaanbare schelmenroman over Algot Olsson en een bonte verzameling mensen. Algot stort zich op de mooie en hopelijk lucratieve kunst van het distilleren van brandewijn. Bekijk alle Boekenweektips
Een jonge cartograaf vertrekt naar Amsterdam en tekent voor zijn grote liefde in zijn wereldkaart, vlak naast de evenaar, een 'nog onontdekt' eiland dat haar naam draagt. Bekijk alle Boekenweektips.
Op een koude winteravond belandt de zeventigjarige Leah met haar auto in het water. Hoewel de kade al snel vol mensen staat, doet niemand iets. Tot grote frustratie van studente Mirjam. Bekijk alle Boekenweektips.
De meningsverschillen over hoe het tuincomplex bestuurd moet worden, kunnen elk moment weer oplaaien, maar de grootste dreiging komt van de kant van de gemeente. Bekijk alle Boekenweektips.
Philip Dröge duikt in de curieuze geschiedenis van Nederlandstalig New York en New Jersey en doet dat op de fiets. Een boek dat reisgids, geschiedenisboek en road novel ineen is. Bekijk alle Boekenweektips.
Taalwetenschapper Khalid Mourigh gaat de straat op en de scholen langs om straattaal, het gebruik van Engels en de meertaligheid van het Nederlands te onderzoeken. Bekijk alle Boekenweektips.
Aan het begin van de Eindtijd valt de vrijdenkende engel Astoreth naar de aarde. Hij raakt verzeild in apocalyptische avonturen die hem van Amsterdam naar het Zweedse platteland voeren. Bekijk alle Boekenweektips.
Een meisje en een vis denken beiden dat de ander gevangenzit en dus maken ze een wak, maar ze beseffen dat het beter is als ze blijven waar ze zijn. Bekijk alle Boekenweektips.
Terwijl de ambitieuze Pierre groeit in zijn rol op de redactie van een tijdschrift, kelderen de abonneecijfers. Hoe lang moeten tradities en gewoontes in stand worden gehouden? Bekijk alle Boekenweektips.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raken de levens van Luna en haar vader, de Joodse Rifka, de Indiase Chandar en Thiemen met elkaar verweven op een manier die zij niet voorzien. Bekijk alle Boekenweektips.
Eliza had zes broers, maar alleen Krekel is nog over. Een bangerik, een huilebalk, een blok aan haar been, eigenlijk. Alles gaat mis, maar Eliza en Krekel blijven zoeken naar hun verdwenen broers. Bekijk alle Boekenweektips.
Als de literaire bundel van zware crimineel Derek L. op het punt staat te verschijnen, mag hij tijdens zijn weekendverlof van de gevangenis aanwezig zijn op zijn eigen boekpresentatie. Bekijk alle Boekenweektips.
In dit hartstochtelijke pamflet toont docent Karim Amghar aan hoe mbo'ers nog steeds te maken hebben met onderwaardering, terwijl ze onmisbaar zijn voor de samenleving. Bekijk alle Boekenweektips.
Wanneer Hitler aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Oostenrijk binnenvalt, moeten vijf hechte vrienden kleur bekennen. Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Bekijk alle Boekenweektips.
Iemand breekt in bij Simon en beweert dat ze beiden vastzitten op een alternatieve belevingsvakantie. Het is het begin van een aangrijpende speurtocht. Bekijk alle Boekenweektips.
Stine Jensen verkent hoe mediastormen kunnen ontstaan en hoe je filosofie kunt inzetten om ze te duiden. Bekijk alle Boekenweektips.
Een kleurrijke groep outcasts raakt betrokken bij het mysterie van Salomé Abergel, de beroemde kunstenares die op het hoogtepunt van haar carrière plotseling verdwijnt. Bekijk alle Boekweektips.
Als Hitler aan de macht komt, vluchten Eva en Itzhak naar het conservatieve Zeeland. Daar haalt het gevaar hen in en Eva zal moeten kiezen. Bekijk alle Boekenweektips.
In de persoonlijke verhalen van Rusland-correspondent Iris de Graaf lees je hoe het is om als jonge vrouw verslag te doen vanuit Moskou, in het land van haar grootmoeder. Bekijk alle Boekenweektips.
Het is ronduit indrukwekkend wat we weten van onze moedertaal, wat we ermee kunnen, en hoe we dingen haarfijn aanvoelen. Bekijk alle Boekenweektips.
Sinds 2015 zit Astrid Holleeder ondergedoken, wat enorme impact heeft op haar leven en dat van haar familie. Ze vertelt over de dagelijkse routines, constante waakzaamheid en haar angst. Bekijk alle Boekenweektips.
