Uitdagend filosofisch gedachte-experiment
Na Leven als een beest onderzoekt dierenarts en filosoof Charles Foster hoe het is om te leven als een mens. Maar dan wel eentje uit de tijd van de jager-verzamelaars; het laatpaleolithicum. Met niet meer dan een rugzak en tarp vertrekt hij met zijn zoontje Tom naar het Engelse Peak District.
Het boek is opgedeeld in drie delen die in lengte het verloop van onze geschiedenis volgen. Zo wijdt Foster ruim de helft van het boek aan het laatpaleolithicum, de lange periode waarin mensen in kleine groepen als jager-verzamelaar rondtrokken. Pas 12.000 tot 7.000 jaar geleden gingen we ons tijdens het neolithicum vestigen in agrarische nederzettingen. Dit deel is dan ook de helft korter. De verlichting, waarin de mens zich had teruggetrokken uit de natuur, beslaat nog maar zo’n dertig pagina’s.
'Tom vindt ons gebrek aan authenticiteit stuitend […] Hij heeft van begin af aan gezegd dat we eigenlijk geen moderne kleren moesten dragen.'
Waar Foster in het eerste deel nog enigszins als een laatpaleolithische mens leeft, valt dat in deel twee en drie wat tegen. Hij helpt vrienden op hun primitieve boerderij en vertelt over zijn reizen naar ‘de oorsprong van de landbouw’. door Europa en Afrika. Het derde deel wordt gedomineerd door een enkel gesprek tijdens een diner met andere wetenschappers. Dit deel voelt dan ook het minst uitgewerkt. Dit wordt versterkt doordat Foster voortdurend blijft teruggrijpen op de laatpaleolithische periode.
Deze mannen zijn opgestaan, hebben ontbeten, gingen even kakken en reden naar het slachthuis met fakenieuws en ingeblikte muziek op de autoradio.'
Het is duidelijk dat Foster vóór het schrijven van zijn boek zijn mening al klaar had en die laat hij horen ook. Hij verheerlijkt het paleolithische “lange ziektevrije” leven in harmonie met de natuur en maakt korte metten met de leefwijze van de moderne mens. De verlichting, waarin de natuur nog slechts als achtergrond voor het menselijk drama fungeert, is wat hem betreft het ultieme monster. Gelukkig bezit hij over een gezonde dosis zelfspot en steekt hij regelmatig vol humor de draak met zijn eigen koppige vooroordeel over die perfecte paleolithische mens.
Fosters schrijfstijl maakt veel goed. Die is opmerkelijk beeldend en trefzeker. 'Mijn tafeltje is voor de oorlog gevernist en vlak daarna schoongeveegd.' Dan heb je wel een idee van de properheid van dat tafeltje. Natuurverschijnselen en zelfs het bos krijgen een persoonlijkheid. Op de dag dat hij en Tom het bos in trekken, steekt er een storm op 'als een woeste hond':
'Hij wroet een tijdje rond om ons te vinden. Hij mept ons wat heen en weer met zijn klauwen, tilt dan gefrustreerd zijn poot over ons op en trekt verder om te kijken wat er nog meer in Notthingham te vinden is. Als hij vertrekt, slaakt het bos een zucht.'
De schrijver jongleert met werkelijkheid en fantasie. Hij gaat zelfs zo ver dat hij zichzelf in een hallucinogene staat brengt door te vasten. Hierdoor word je af en toe op het verkeerde been gezet en, eenmaal zelfs op zeer schokkende wijze, gedwongen om dingen van een andere kant te bekijken. In zijn relaas brengt hij ook X en zijn zoon ten tonele. Twee fictieve laatpaleolithische tegenhangers die als een spiegel fungeren. Zo kijkt X vol schrik toe als Foster zich ‘verhangt’. Oftewel, een stropdas omstrikt.
'Ik heb een paar namen, plaatsen en tijden veranderd en incidenten aan elkaar genaaid […] in een poging om een coherent verhaal te maken van dit fragmentarische, grillige verslag.'
Hoewel Leven als een mens doorspekt is met leerzame feitjes, leer je niet zozeer hoe mensen in vroeger tijden leefden. In plaats daarvan neemt het boek je mee op een zoektocht naar de mens in relatie tot de natuur, zichzelf en tot andere mensen. Een uitdagend gedachte-experiment, waarin Foster je onderdompelt in zijn filosofische, soms letterlijk hallucinogene, mijmeringen, speelt met realiteit en fictie, zich afkeert van taal, symbolen, rechte lijnen, politiek en alles wat het moderne menszijn verder maar kenmerkt.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Lisette
Gesponsord
Als Jolenes helikopter crasht in Irak, moet ze terugkeren naar het huwelijk en gezin dat ze onder hoogspanning achterliet. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
Beth leidt een gelukkig leven met haar man Frank op hun schapenboerderij, maar dan komt haar jeugdliefde Gabriel terug, met wie ze als zeventienjarige een intense zomer beleefde. Bekijk alle Boekenweektips.
Fayes vader bedreigt niet alleen haar, maar ook haar dierbaren en levenswerk, het bedrijf Revenge. Ze roept haar vriendinnen om zich heen om de ultieme wraak te plannen. Bekijk alle Boekenweektips.
In concentratiekamp Westerbork doet jonge moeder Catharina alles wat nodig is om haarzelf en haar zoon te laten overleven. Ze gaat als showgirl dansen in het beroemde kampcabaret. Bekijk alle Boekenweektips.
Isabel woont alleen in het huis van haar overleden moeder, waar alles rustig voortkabbelt tot plotseling haar broer Louis met zijn nieuwe vriendin Eva voor de deur staat. Bekijk alle Boekenweektips.
Een onweerstaanbare schelmenroman over Algot Olsson en een bonte verzameling mensen. Algot stort zich op de mooie en hopelijk lucratieve kunst van het distilleren van brandewijn. Bekijk alle Boekenweektips
Een jonge cartograaf vertrekt naar Amsterdam en tekent voor zijn grote liefde in zijn wereldkaart, vlak naast de evenaar, een 'nog onontdekt' eiland dat haar naam draagt. Bekijk alle Boekenweektips.
Op een koude winteravond belandt de zeventigjarige Leah met haar auto in het water. Hoewel de kade al snel vol mensen staat, doet niemand iets. Tot grote frustratie van studente Mirjam. Bekijk alle Boekenweektips.
De meningsverschillen over hoe het tuincomplex bestuurd moet worden, kunnen elk moment weer oplaaien, maar de grootste dreiging komt van de kant van de gemeente. Bekijk alle Boekenweektips.
Philip Dröge duikt in de curieuze geschiedenis van Nederlandstalig New York en New Jersey en doet dat op de fiets. Een boek dat reisgids, geschiedenisboek en road novel ineen is. Bekijk alle Boekenweektips.
Taalwetenschapper Khalid Mourigh gaat de straat op en de scholen langs om straattaal, het gebruik van Engels en de meertaligheid van het Nederlands te onderzoeken. Bekijk alle Boekenweektips.
Aan het begin van de Eindtijd valt de vrijdenkende engel Astoreth naar de aarde. Hij raakt verzeild in apocalyptische avonturen die hem van Amsterdam naar het Zweedse platteland voeren. Bekijk alle Boekenweektips.
Een meisje en een vis denken beiden dat de ander gevangenzit en dus maken ze een wak, maar ze beseffen dat het beter is als ze blijven waar ze zijn. Bekijk alle Boekenweektips.
Terwijl de ambitieuze Pierre groeit in zijn rol op de redactie van een tijdschrift, kelderen de abonneecijfers. Hoe lang moeten tradities en gewoontes in stand worden gehouden? Bekijk alle Boekenweektips.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raken de levens van Luna en haar vader, de Joodse Rifka, de Indiase Chandar en Thiemen met elkaar verweven op een manier die zij niet voorzien. Bekijk alle Boekenweektips.
Eliza had zes broers, maar alleen Krekel is nog over. Een bangerik, een huilebalk, een blok aan haar been, eigenlijk. Alles gaat mis, maar Eliza en Krekel blijven zoeken naar hun verdwenen broers. Bekijk alle Boekenweektips.
Als de literaire bundel van zware crimineel Derek L. op het punt staat te verschijnen, mag hij tijdens zijn weekendverlof van de gevangenis aanwezig zijn op zijn eigen boekpresentatie. Bekijk alle Boekenweektips.
In dit hartstochtelijke pamflet toont docent Karim Amghar aan hoe mbo'ers nog steeds te maken hebben met onderwaardering, terwijl ze onmisbaar zijn voor de samenleving. Bekijk alle Boekenweektips.
Wanneer Hitler aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Oostenrijk binnenvalt, moeten vijf hechte vrienden kleur bekennen. Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Bekijk alle Boekenweektips.
Iemand breekt in bij Simon en beweert dat ze beiden vastzitten op een alternatieve belevingsvakantie. Het is het begin van een aangrijpende speurtocht. Bekijk alle Boekenweektips.
Stine Jensen verkent hoe mediastormen kunnen ontstaan en hoe je filosofie kunt inzetten om ze te duiden. Bekijk alle Boekenweektips.
Een kleurrijke groep outcasts raakt betrokken bij het mysterie van Salomé Abergel, de beroemde kunstenares die op het hoogtepunt van haar carrière plotseling verdwijnt. Bekijk alle Boekweektips.
Als Hitler aan de macht komt, vluchten Eva en Itzhak naar het conservatieve Zeeland. Daar haalt het gevaar hen in en Eva zal moeten kiezen. Bekijk alle Boekenweektips.
In de persoonlijke verhalen van Rusland-correspondent Iris de Graaf lees je hoe het is om als jonge vrouw verslag te doen vanuit Moskou, in het land van haar grootmoeder. Bekijk alle Boekenweektips.
Het is ronduit indrukwekkend wat we weten van onze moedertaal, wat we ermee kunnen, en hoe we dingen haarfijn aanvoelen. Bekijk alle Boekenweektips.
Sinds 2015 zit Astrid Holleeder ondergedoken, wat enorme impact heeft op haar leven en dat van haar familie. Ze vertelt over de dagelijkse routines, constante waakzaamheid en haar angst. Bekijk alle Boekenweektips.
