Een origineel reisverslag over het langste spoor ter wereld

Literatuurwetenschapper, essayist, recensent en journaliste Denise van Dalen maakte samen met haar vriend Arend een bijzondere reis door Rusland, Mongolië en China. De ervaringen van de reis heeft ze beschreven in het reisboek: Het spoor van de tsaar (2020).

Met 9289 kilometer spoor is de Trans-Siberische spoorlijn de langste spoorlijn ter wereld en gaat vanaf Moskou via Novosibirsk naar Irkoetsk (Baikalmeer). Het spoor van de tsaar gaat over die reis (in combinatie met de Trans-Mongolië expres) en is een reisverhaal verdeeld in vijf delen: 'Moskou', 'Novosibirsk', 'Irkoetsk', 'Mongolië' en 'Peking'). Deze zijn weer zijn onderverdeeld in korte hoofdstukken met ervaringen en anekdotes opgedaan tijdens de reis per trein en de stops in die grote plaatsen.

Diana en Arend starten hun reis in Moskou op het Rode Plein en nemen de lezer mee in hun belevenissen en ervaringen. Wat opvalt aan dit reisverhaal is de combinatie van persoonlijk verslag en geschiedenis. In Moskou bezoeken ze bijvoorbeeld het Kremlin en de SInt-Basiliuskathedraal en dat beleven we als lezer mee, om vervolgens ook de achtergrondinformatie te krijgen over de geschiedenis van de gebouwen, de tijd van de tsaren en de revolutie.

'We gaan op zoek naar de verhalen en personen achter het raadselachtige Rusland, Mongolië en China: Drie landen, die zich in ongeveer dezelfde periode van hun keizers hebben ontdaan.'

De reis in de trein duurt lang en er gebeurt niet zoveel. Ze slapen veel, lezen, tekenen en spelen kaartspelletjes om de tijd door te komen. Van Dalen beschrijft de reis, de kennismakingen met reisgenoten en het gedoe tijdens de grensovergangen en dat is toch leuk en interessant om te lezen en mee te beleven. Maar het zijn de treinstewardessen ('provodnista’s') die voer leveren voor anekdotes. Deze dames zijn keurig en gedisciplineerd, maar wat ze doen is niet altijd logisch en de situaties zijn dan ook af en toe verbijsterend. Geld kan op elk moment van waarde veranderen en kaartspelletjes kunnen zomaar verboden worden in de restauratiewagen. Een pak sap dat ze kopen blijkt al aangebroken en gebruikt, en dat is kennelijk normaal.

Het meest interessant om te lezen zijn de verhalen over de stopplekken waar Denise en Arend rondlopen en ze zich verwonderen over het moois dat er is (of juist totaal ontbreekt). Van Dalen combineert beschrijvingen van hun bezoeken aan grote luxe huizen die nu musea zijn met achtergrondinformatie en geschiedenis. In Irkoetsk hebben ze een stop die een paar dagen duurt en waar ze met een gids een meerdaagse wandelroute doen. En ook in Mongolië nemen ze een paar dagen om rond te reizen met een gids, om te beleven hoe het echte leven van de nomaden is. De combinatie van de treinreis, het stadsbezoek en ook deze uitstapjes maken het tot een afwisselend geheel.

Het derde deel van de reis gaat van Ulaanbaatar naar Peking, het eindpunt. Hoewel ze daar naar hadden uitgekeken, overvalt het massale van de stad hen na de rust van de voorgaande dagen. Het grote 'Big Brother'-gebeuren van China is beklemmend en dat helpt niet bepaald om te kunnen ontspannen en te genieten van deze stad.

Van Dalen heeft het boek is in een prettige stijl geschreven, door de afwisseling van ervaring en geschiedenis blijft het constant boeiend om te lezen en is het ook leerzaam zonder belerend te zijn. Met quotes tussendoor en een serie foto’s als afsluiting is het een heel compleet reisverhaal. Het mee kunnen reizen als lezer op deze bijzondere reis geeft een gevoel van toch weggeweest te zijn, als is het alleen maar in het hoofd. Een mooi alternatief voor als reizen even onmogelijk is.

Het spoor van de tsaar is een origineel reisverslag over het langste spoor ter wereld in combinatie met geschiedenis over de tsaren van Rusland en de leiders van Mongolië en China van lang geleden, en hun invloed op het leven van nu.