In het donker kwijn je weg
Met Het schaarse licht voegt Nino Haratischwili een derde meesterwerk toe aan haar oeuvre. De Georgisch-Duitse toneelschrijver en auteur van de geliefde turf Het achtste leven (voor Brilka) wilde oorspronkelijk debuteren over het Georgië van haar jeugd in de gewelddadige jaren 90. Omdat de lezer moet begrijpen wat voorafgaat aan die periode én omdat ze eerst wat afstand nodig had van haar herinneringen, besloot ze eerst te schrijven over de periode ervoor. Dat werd Het achtste leven. Na een tweede boek, ditmaal over de Tsjetsjeense oorlog, zet ze nu haar oorspronkelijke plan door: in Het schaarse licht pakt ze de draad op waar Het achtste leven eindigt. Het is weerom een omvangrijk boek in de kenmerkende stijl van haar vorige boeken. Het boek is vertaald door Elly Schippers en Jantsje Post.
'Haratischwili zet haar personages niet zwart-wit neer. Zelfs een schurk wordt met mildheid beschreven.' - recensent Sofie
Vier jonge vrouwen groeien op in hechte vriendschap in Tbilisi. De energieke, flamboyante en creatieve Dina is de durfal van de groep, Keto, die het verhaal vertelt, is haar grootste fan en de bemiddelaar, de romantische Nene is wat wereldvreemd want rijk en geïsoleerd opgevoed, en de ernstige, slimme Ira voelt zich eeuwig geroepen om haar te beschermen. Hun idyllische jeugd eindigt abrupt als Georgië met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in een machtsvacuüm belandt. De democratisch verkozen president vlucht na een coup, Russische inmenging in Abchazië en Ossetië loopt uit op bezetting. Voedsel, brandstof en stroom zijn schaars, maffia en wapengeweld maken de dagelijkse dienst uit. Een paar meesterlijk beschreven sleutelmomenten leiden tot catastrofale gevolgen in het leven van de jonge vrouwen als broers tegenover elkaar komen te staan, vechtend om zeggenschap over de wijk en de eer van hun zussen. Verraad, moord en rauw verdriet veroorzaken uiteindelijk een breuk tussen de vriendinnen en de dood van een van hen. Decennia later komen de andere drie vrouwen voor het eerst weer samen in Brussel voor een overzichtstentoonstelling van het werk van de vierde. Die tentoonstelling vormt een raamvertelling. Aan de hand van de tentoongestelde foto’s leidt de schrijfster ons door de herinneringen van de vrouwen waarbij ze technisch knap heen en weer springt in tijd en ruimte, daarbij soms een parallel creërend tussen twee zinnen uit verleden en heden om een bruggetje te maken.
Uit het boek komt een machomaatschappij naar voren waarin mannen gevangenen zijn van hun eigen normen en regels en vrouwen slechts moeizaam professionele en seksuele autonomie krijgen.
‘Wij waren gedoemd om waarschuwingen uit te spreken die verdampten waar we bij stonden. We waren franje, decoratie. Ze dronken op ons en prezen onze schoonheid, maar we moesten onze mond houden en gehoorzamen, holle frasen uitkramen.’
Het leidt tot een cyclus van vetes, bendeoorlogen en geweld. De auteur beschrijft deze troosteloosheid zowel indringend als prachtig, met knappe metaforen of een onverbiddelijke herhaling van de pracht van de dag terwijl de lezer de dreiging voelt naderen. Je kan alleen maar vol afgrijzen toekijken, terwijl alles klaargezet wordt voor het onheil dat zich onvermijdelijk zal voltrekken als een Griekse mythe of een Shakespeareaans drama.
‘En toen brak de oorlog uit. (…) die (…) begon niet pas toen de mensen elkaar met handgranaten en tanks te lijf gingen, nee, voor mij begon hij in de (…) Risjinasjvilistraat op een zonnige dag, die onverwacht warm en licht was voor de verder okerkleurige maand oktober. En het eerste slachtoffer van die eerste veldslag (…) was misschien ook het gruwelijkst, omdat het te wijten was aan de roulette van de willekeur. Misschien zou onze ontzetting nooit meer zo groot zijn als bij die eerste val uit het paradijs van de onschuld. En dat terwijl er nog talloze andere slachtoffers zouden volgen, maar we wenden eraan, de tijd beteugelde het verdriet, onze verbijstering bij het zien van die eindeloze verschrikkingen werd zwakker, ja, de ontzetting kan verdoofd worden, maar de hoop blijft, ze is als een meerkoppige draak, waarbij telkens als je hem een kop afhakt een nieuwe op zijn geschubde schouders groeit.’
Haratischwili zet haar personages niet zwart-wit neer. Zelfs een schurk wordt met mildheid beschreven. Ze oordeelt niet over haar personages maar registreert hun ploeteren, terwijl ze fouten maken en opnieuw proberen. Ze toont erg geïnteresseerd in het morele kompas van de mens. Daar waar de ene mens in tijden van rampspoed wegkijkt, zal de andere zelf naar geweld grijpen of net een nobel tegeninitiatief opzetten. In interviews geeft de auteur toe niet te weten hoe ze zelf zou reageren in extreme omstandigheden en dit moreel zelfonderzoek laat ze ook door haar boek lopen. Op de vraag tijdens haar boektournee begin november wat de lezer uit haar boek moet meenemen, antwoordde ze dat het niet aan haar is om dat te zeggen. Verschillende mensen zullen er verschillende dingen uithalen die hen raken. Dat is meteen een van de vele sterktes van het boek: je kan het lezen als een ode aan vriendschap, als een tragisch liefdesverhaal, als een geschiedkundig verhaal over Georgiës jaren 90, als een waarschuwende parallel met de oorlog in Oekraïne nu, als een eerbetoon aan de veerkracht van sterke vrouwen die het land rechthielden toen zoveel jonge mannen vochten of verslaafd raakten aan heroïne of als een coming-of-age verhaal. En in al die gedaanten zal het je niet onberoerd laten.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van SofieDeBraekeleer
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
