Vloedgolf aan krachtige beelden in sterk debuut

Eleanor Shearers grootouders behoorden tot de Windrushgeneratie die na de Tweede Wereldoorlog vanuit de Caraïbische kolonies naar het Verenigd Koninkrijk emigreerden. Het vaak zware lot dat de Zwarte vrouwen in haar familie ondergingen en een studiereis naar de Caraïben voor haar masterscriptie zorgden voor een goed onderbouwde voedingsbodem voor Shearers debuut River sing me home, dat knap vertaald werd door Fannah Palmer als Vrij stroomt de rivier. Zowel de auteur als de vertaalster voegden een uitgebreide noot toe waarin ze hun taalkeuzes motiveren. Ze houden hierin rekening met zowel de tijdsgeest waarin het verhaal speelt (1834-1835) als met de hedendaagse gevoeligheden en taalafspraken. De vertaalster moest hierin specifiek andere keuzes maken, omwille van de grammaticale verschillen tussen het Engels en het Nederlands.

Als de slavernij in het Caraïbisch gebied afgeschaft wordt, gaat Rachel op zoek naar haar vijf kinderen, die in de loop der jaren verkocht zijn. Ze klampt iedereen aan die ze kan en zoekt onvermoeibaar en onverschrokken naar haar twee zoons en drie dochters. Haar reis leidt van de plantages van Barbados, naar steden in Brits-Guyana en bossen op Trinidad.

Rachels verhaal is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Mother Rachael die geen moeite spaarde om een van haar dochters terug te vinden en daarvoor te voet door heel Antigua trok. Ook vele andere dappere moeders trokken eens de slavernij voorbij was op zoek naar de bij hen weggehaalde kinderen.

Taalkundig is het boek een regelrecht pareltje dat bol staat van de prachtige en krachtige zinnen en dat een vloedgolf aan ijzersterke beelden bevat.

‘Hun gegroefde huid was een blauwdruk van hun herinneringen aan de zweep, terwijl de ongemarkeerde plekjes op hun ruggen en schouders juist lieten zien waar vrijheid had voorkomen dat de slavernij dieper hun vlees in werd geschroeid.’

‘Ze klonk hees, alsof alle keren dat ze het tijdens haar geseling niet had uitgeschreeuwd haar stem toch hadden beschadigd.’

Bij een bevalling in de natuur lijkt zelfs de rivier zich samen te trekken en het water te dwingen sneller te stromen.

Uiteraard zijn racisme en racistische vooroordelen wijdverbreid in een boek dat zich afspeelt tijdens de slavernij en net na de afschaffing ervan. Het is wrang hoe slaafgemaakten nu plots in naam ‘vrij’ zijn, wat inhoudt dat hun meesters gecompenseerd worden en zijzelf nog zes jaar verplicht voor diezelfde meester moeten werken op diens plantage. De zo gehate rietplantages, symbool van de heerschappij van de witte meesters over de eilanden, zijn er als een schimmel gegroeid. De auteur wijst erop hoe de terreur van slavernij bij voormalig slaafgemaakten ook ver na het officiële einde ervan, over tijd en ruimte heen, nog voor angst zorgt. Toch is het boek geen pure opeenvolging van gruwel. Het is eerder een lofzang op de moed van het ouderschap, waarin ouderliefde een onuitputtelijke bron van moed kan vormen om geen concessies te doen aan halfslachtige vrijheid of voordelen, maar niet op te geven en te blijven zoeken naar verloren kinderen opdat zij in volle vrijheid zouden kunnen leven. Het boek is een oproep om te durven risico’s nemen met je hart en ondanks verlies en rouw toch weer met je hele hart van iemand te durven houden.

Een opmerkelijk thema is het ietwat magische generatieoverschrijdende van herinneringen waarbij talen niet tot de oren maar tot de botten spreken, allen zich als het ware herinneren uit Afrika meegenomen te zijn ook als ze elders geboren zijn en liederen niet worden gezongen met alleen de eigen hartenpijn erin, maar met de ervaringen van wel honderden levens erin verweven.

De vogels op zowel de originele als de Nederlandstalige kaft komen terug in het beeld van drie vogeltjes boven elk hoofdstuknummer. Het belang van de rivier wordt dan weer fijn herhaald in de kleine afbeelding van een kano bij elk van de drie grote delen. De eindredactie gebeurde zeer zorgvuldig. In de noot van de auteur wijdt Eleanor Shearer nog iets verder uit over de geschiedenis net na de afschaffing van de slavernij in het Caraïbisch gebied, waarmee ze voor haar lezers de laatste puntjes op de i zet.

Het zijn stuk voor stuk troeven die dit krachtige debuut een zeer dikke en royale vier sterren opleveren.

Wil jij ook meer en leuker lezen? Lees dan dit boek voor de Hebban Reading Challenge van 2024!

Vink er bijvoorbeeld de volgende checklistcategorieën mee af: 'Lees een eenzaam boek' en 'Lees een kwetsbaar boek'. Meedoen kan via Hebban.nl/challenge.