Het (stil)leven van een kunstenaar
Op een dag vindt de jonge Klingsor in het bos op een schuine sparrenstronk aan het Storvikstjärn een smaragdgroen drinkglas. Na het glas thuis te hebben schoongemaakt, bekijkt hij het aandachtig en merkt op dat het scheef staat. “Het had met zijn bovenstel naar de sterren gereikt, maar was met zijn basis aan de aarde gebonden geweest, een slaaf van de zwaartekracht,” zo omschrijft Torgny Lindgren (1938) hoe het glas zich door de jaren heen aan de stronk had aangepast en zich er tegelijkertijd tegen had afgezet. Deze gedachte vult Klingsor met de alchemistische overtuiging dat alle dode materie diep vanbinnen levend is. Bevangen door dit inzicht begint hij aan zijn scholing tot kunstenaar met als doel het perfecte stilleven van het drinkglas te creëren.
Klingsor start met een tekencursus en bouwt een hechte band op met zijn mentrix, Fanny A., van het correspondentie-instituut. Op aanraden van Fanny vertrekt Klingsor, na het volgen van diverse cursussen aan het instituut, vanuit zijn geboortestreek Västerbotten naar Stockholm om zich aan de schilderschool aan de Snickarbacken als kunstenaar nader te ontwikkelen. Hierna reist hij verder door Europa met als eindbestemming de kunststad bij uitstek: Parijs. Al die tijd volgen we Klingsors pogingen om het groene glas af te beelden. De grote vraag door de roman heen blijft dan ook: zal het Klingsor lukken om de ‘levende’ ziel van het glas te vangen op het doek?
Lindgren debuteerde in 1965 als dichter en heeft inmiddels vele werken op zijn naam staan. Hij groeide op in Västerbotten en werkte tot halverwege de jaren ’70 als docent. Het groene glas (oorspronkelijke titel: Klingsor ) is een psychologische roman waarin Lindgren de lezer meeneemt in de psyche van de stillevenschilder Klingsor (die overigens niet verwant is aan het gelijknamige hoofdpersonage in Klingsors letzter Sommer van Herman Hesse). De roman wordt verteld vanuit een verrassend wij-perspectief – een duo dat een biografie schrijft over Klingsor. Geleidelijk worden de gebeurtenissen en andere noemenswaardigheden uit het leven van de kunstenaar aan de lezer onthuld. Lindgren schrijft geconcentreerd en poëtisch – neemt de lezer zorgvuldig mee in de gedachten van Klingsor en vult de open plekken op met veronderstellingen van het schrijversduo waarbij de lezer af en toe direct wordt aangesproken.
Hoewel Klingsor door het verhaal heen de nodige stappen zet om zich in de kunst verder te ontwikkelen, lijkt het tegelijkertijd alsof hij niet vooruit komt. Zijn leven lang schildert hij niks anders dan stillevens en gaandeweg het verhaal wordt steeds duidelijker dat achter zijn ambitie ook een zekere faalangst schuilt. Hoewel de roman hier en daar tot stilstand lijkt te komen, is er zo nu en dan een plotwending te vinden die het verhaal toch enigszins versnelt. Stoïcijns ondergaat Klingsor, die enkel nog wordt belet door de kunst van het stilleven, de verrassende wendingen die het leven hem biedt, waarbij Lindgrens nuchtere gevoel voor humor voelbaar aanwezig is. Voor wie de tijd neemt – deze staat immers stil – zal tussen de regels door dikwijls slimme symboliek ontdekken. Net als Klingsor lijkt Lindgren met zijn roman een poging te doen om een ongrijpbaar leven te schetsen dat zo aan de muur kan. In tegenstelling tot de kunstenaar slaagt Lindgren er wel in om dit met verve te doen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Eline van der Boog
Gesponsord
Als Jolenes helikopter crasht in Irak, moet ze terugkeren naar het huwelijk en gezin dat ze onder hoogspanning achterliet. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
Beth leidt een gelukkig leven met haar man Frank op hun schapenboerderij, maar dan komt haar jeugdliefde Gabriel terug, met wie ze als zeventienjarige een intense zomer beleefde. Bekijk alle Boekenweektips.
Fayes vader bedreigt niet alleen haar, maar ook haar dierbaren en levenswerk, het bedrijf Revenge. Ze roept haar vriendinnen om zich heen om de ultieme wraak te plannen. Bekijk alle Boekenweektips.
In concentratiekamp Westerbork doet jonge moeder Catharina alles wat nodig is om haarzelf en haar zoon te laten overleven. Ze gaat als showgirl dansen in het beroemde kampcabaret. Bekijk alle Boekenweektips.
Isabel woont alleen in het huis van haar overleden moeder, waar alles rustig voortkabbelt tot plotseling haar broer Louis met zijn nieuwe vriendin Eva voor de deur staat. Bekijk alle Boekenweektips.
Een onweerstaanbare schelmenroman over Algot Olsson en een bonte verzameling mensen. Algot stort zich op de mooie en hopelijk lucratieve kunst van het distilleren van brandewijn. Bekijk alle Boekenweektips
Een jonge cartograaf vertrekt naar Amsterdam en tekent voor zijn grote liefde in zijn wereldkaart, vlak naast de evenaar, een 'nog onontdekt' eiland dat haar naam draagt. Bekijk alle Boekenweektips.
Op een koude winteravond belandt de zeventigjarige Leah met haar auto in het water. Hoewel de kade al snel vol mensen staat, doet niemand iets. Tot grote frustratie van studente Mirjam. Bekijk alle Boekenweektips.
De meningsverschillen over hoe het tuincomplex bestuurd moet worden, kunnen elk moment weer oplaaien, maar de grootste dreiging komt van de kant van de gemeente. Bekijk alle Boekenweektips.
Philip Dröge duikt in de curieuze geschiedenis van Nederlandstalig New York en New Jersey en doet dat op de fiets. Een boek dat reisgids, geschiedenisboek en road novel ineen is. Bekijk alle Boekenweektips.
Taalwetenschapper Khalid Mourigh gaat de straat op en de scholen langs om straattaal, het gebruik van Engels en de meertaligheid van het Nederlands te onderzoeken. Bekijk alle Boekenweektips.
Aan het begin van de Eindtijd valt de vrijdenkende engel Astoreth naar de aarde. Hij raakt verzeild in apocalyptische avonturen die hem van Amsterdam naar het Zweedse platteland voeren. Bekijk alle Boekenweektips.
Een meisje en een vis denken beiden dat de ander gevangenzit en dus maken ze een wak, maar ze beseffen dat het beter is als ze blijven waar ze zijn. Bekijk alle Boekenweektips.
Terwijl de ambitieuze Pierre groeit in zijn rol op de redactie van een tijdschrift, kelderen de abonneecijfers. Hoe lang moeten tradities en gewoontes in stand worden gehouden? Bekijk alle Boekenweektips.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raken de levens van Luna en haar vader, de Joodse Rifka, de Indiase Chandar en Thiemen met elkaar verweven op een manier die zij niet voorzien. Bekijk alle Boekenweektips.
Eliza had zes broers, maar alleen Krekel is nog over. Een bangerik, een huilebalk, een blok aan haar been, eigenlijk. Alles gaat mis, maar Eliza en Krekel blijven zoeken naar hun verdwenen broers. Bekijk alle Boekenweektips.
Als de literaire bundel van zware crimineel Derek L. op het punt staat te verschijnen, mag hij tijdens zijn weekendverlof van de gevangenis aanwezig zijn op zijn eigen boekpresentatie. Bekijk alle Boekenweektips.
In dit hartstochtelijke pamflet toont docent Karim Amghar aan hoe mbo'ers nog steeds te maken hebben met onderwaardering, terwijl ze onmisbaar zijn voor de samenleving. Bekijk alle Boekenweektips.
Wanneer Hitler aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Oostenrijk binnenvalt, moeten vijf hechte vrienden kleur bekennen. Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Bekijk alle Boekenweektips.
Iemand breekt in bij Simon en beweert dat ze beiden vastzitten op een alternatieve belevingsvakantie. Het is het begin van een aangrijpende speurtocht. Bekijk alle Boekenweektips.
Stine Jensen verkent hoe mediastormen kunnen ontstaan en hoe je filosofie kunt inzetten om ze te duiden. Bekijk alle Boekenweektips.
Een kleurrijke groep outcasts raakt betrokken bij het mysterie van Salomé Abergel, de beroemde kunstenares die op het hoogtepunt van haar carrière plotseling verdwijnt. Bekijk alle Boekweektips.
Als Hitler aan de macht komt, vluchten Eva en Itzhak naar het conservatieve Zeeland. Daar haalt het gevaar hen in en Eva zal moeten kiezen. Bekijk alle Boekenweektips.
In de persoonlijke verhalen van Rusland-correspondent Iris de Graaf lees je hoe het is om als jonge vrouw verslag te doen vanuit Moskou, in het land van haar grootmoeder. Bekijk alle Boekenweektips.
Het is ronduit indrukwekkend wat we weten van onze moedertaal, wat we ermee kunnen, en hoe we dingen haarfijn aanvoelen. Bekijk alle Boekenweektips.
Sinds 2015 zit Astrid Holleeder ondergedoken, wat enorme impact heeft op haar leven en dat van haar familie. Ze vertelt over de dagelijkse routines, constante waakzaamheid en haar angst. Bekijk alle Boekenweektips.
