Geloofwaardig en geslaagd gedachte-experiment
Vijf jaar geleden debuteerde Hanna Bervoets met de roman Of hoe waarom en inmiddels zijn haar boeken niet meer weg te denken uit de hedendaagse Nederlandse literatuur. Na Lieve Céline en Alles wat er was is Bervoets’ vierde roman Efter wederom een verhaal dat een absurde situatie zeer geloofwaardig weet neer te zetten.
Efter speelt in de nabije toekomst. Artsen en wetenschappers beschouwen verliefdheid inmiddels als een psychische aandoening, die in sommige gevallen zelfs resulteert in Love Addiction Disorder (LAD), een verslaving waaraan Efter een einde moet maken. De medische industrie hoopt miljoenen te verdienen aan de verkoop van het nieuwe medicijn, maar helaas gaat zij in haar zucht naar succes voorbij aan de grote gevolgen die deze uitvinding op vele mensenlevens heeft. In de roman volgt de lezer daar negen van, onder wie een hopeloos verliefd pubermeisje dat in een verslavingskliniek belandt, een journaliste die onraad én een goed verhaal ruikt en een echtpaar waarbij de echte liefde binnen hun huwelijk ver te zoeken is. Negen personages, die allemaal een connectie hebben met elkaar en met het medicijn. En allemaal wanhopig zoekend naar iets wat hun leven zin geeft.
Bervoets weet de gehele situatie heel realistisch neer te zetten. In feite vindt ze onze bestaande wereld opnieuw uit. Het gebruik van nieuwe benamingen voor toekomstige social media-apparaten en -vormen werkt in het begin van het verhaal wellicht verwarrend. Toch went de lezer daar al gauw aan. Het maakt de futuristische situatie die Bervoets schetst zelfs acceptabel voor de lezer.
De afwisselende perspectieven zorgen bovendien voor een vlot leesbaar boek. Vlot, maar absoluut niet simpel. Want hoewel Bervoets een vrij grimmig toekomstbeeld schetst, maakt ze tegelijkertijd prachtige, rake observaties over de liefde:
"Ben je verliefd, dan zet je elkaar op een voetstuk. […] Vanaf dat voetstuk kun je elkaar bewonderen en begeren, maar écht samenzijn is onmogelijk, want je staat op een plek die een ander voor je heeft gekozen en kunt daar dus niet zomaar weg. Pas wanneer de verliefdheid voorbij is, stappen beide partijen van hun voetstuk af. Dan kunnen ze naar elkaar toe lopen, elkaar eens van dichtbij bekijken. En beslissen of ze, na wat ze hebben gezien, nog samen willen blijven."
En net als in haar vorige romans bewijst de schrijfster daarmee dat ze tragische en komische elementen weet te combineren tot een boek dat op hetzelfde moment absurd én ontroerend is. Het verhaal laat zien waar mensen toe in staat zijn om te overleven, om hun eigen leven te veraangenamen en hoe ze zichzelf daarbij soms voor de gek houden. De personages vestigen hun hoop op het medicijn Efter, maar zoals één van hen opmerkt: "Liefde maakt blind misschien, maar hoop behoorlijk kreupel." Het succes van Bervoets’ romans ligt misschien wel vooral in het schetsen van deze menselijke eigenschappen die zo herkenbaar zijn voor de lezer.
Efter is geslaagd als gedachte-experiment, zoals de schrijfster haar boek zelf vooral beschouwt (zie interview), maar ook als een onderhoudende en slimme roman die de lezer weet te verrassen en zelfs aan het denken zet over de huidige samenleving. Want hoewel het boek niet bedoeld is om de huidige maatschappij te bekritiseren, geeft het wel een beeld waartoe de huidige trends zouden kunnen leiden. Hoe ver gaan mensen voor hun eigen idealen? En hoe ver mág je daarin gaan? Efter geeft de lezer genoeg stof tot nadenken.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Lindy de Jong
Gesponsord
Beth leidt een gelukkig leven met haar man Frank op hun schapenboerderij, maar dan komt haar jeugdliefde Gabriel terug, met wie ze als zeventienjarige een intense zomer beleefde. Bekijk alle Boekenweektips.
Fayes vader bedreigt niet alleen haar, maar ook haar dierbaren en levenswerk, het bedrijf Revenge. Ze roept haar vriendinnen om zich heen om de ultieme wraak te plannen. Bekijk alle Boekenweektips.
In concentratiekamp Westerbork doet jonge moeder Catharina alles wat nodig is om haarzelf en haar zoon te laten overleven. Ze gaat als showgirl dansen in het beroemde kampcabaret. Bekijk alle Boekenweektips.
Isabel woont alleen in het huis van haar overleden moeder, waar alles rustig voortkabbelt tot plotseling haar broer Louis met zijn nieuwe vriendin Eva voor de deur staat. Bekijk alle Boekenweektips.
Een onweerstaanbare schelmenroman over Algot Olsson en een bonte verzameling mensen. Algot stort zich op de mooie en hopelijk lucratieve kunst van het distilleren van brandewijn. Bekijk alle Boekenweektips
Een jonge cartograaf vertrekt naar Amsterdam en tekent voor zijn grote liefde in zijn wereldkaart, vlak naast de evenaar, een 'nog onontdekt' eiland dat haar naam draagt. Bekijk alle Boekenweektips.
Op een koude winteravond belandt de zeventigjarige Leah met haar auto in het water. Hoewel de kade al snel vol mensen staat, doet niemand iets. Tot grote frustratie van studente Mirjam. Bekijk alle Boekenweektips.
De meningsverschillen over hoe het tuincomplex bestuurd moet worden, kunnen elk moment weer oplaaien, maar de grootste dreiging komt van de kant van de gemeente. Bekijk alle Boekenweektips.
Philip Dröge duikt in de curieuze geschiedenis van Nederlandstalig New York en New Jersey en doet dat op de fiets. Een boek dat reisgids, geschiedenisboek en road novel ineen is. Bekijk alle Boekenweektips.
Taalwetenschapper Khalid Mourigh gaat de straat op en de scholen langs om straattaal, het gebruik van Engels en de meertaligheid van het Nederlands te onderzoeken. Bekijk alle Boekenweektips.
Aan het begin van de Eindtijd valt de vrijdenkende engel Astoreth naar de aarde. Hij raakt verzeild in apocalyptische avonturen die hem van Amsterdam naar het Zweedse platteland voeren. Bekijk alle Boekenweektips.
Een meisje en een vis denken beiden dat de ander gevangenzit en dus maken ze een wak, maar ze beseffen dat het beter is als ze blijven waar ze zijn. Bekijk alle Boekenweektips.
Terwijl de ambitieuze Pierre groeit in zijn rol op de redactie van een tijdschrift, kelderen de abonneecijfers. Hoe lang moeten tradities en gewoontes in stand worden gehouden? Bekijk alle Boekenweektips.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raken de levens van Luna en haar vader, de Joodse Rifka, de Indiase Chandar en Thiemen met elkaar verweven op een manier die zij niet voorzien. Bekijk alle Boekenweektips.
Eliza had zes broers, maar alleen Krekel is nog over. Een bangerik, een huilebalk, een blok aan haar been, eigenlijk. Alles gaat mis, maar Eliza en Krekel blijven zoeken naar hun verdwenen broers. Bekijk alle Boekenweektips.
Als de literaire bundel van zware crimineel Derek L. op het punt staat te verschijnen, mag hij tijdens zijn weekendverlof van de gevangenis aanwezig zijn op zijn eigen boekpresentatie. Bekijk alle Boekenweektips.
In dit hartstochtelijke pamflet toont docent Karim Amghar aan hoe mbo'ers nog steeds te maken hebben met onderwaardering, terwijl ze onmisbaar zijn voor de samenleving. Bekijk alle Boekenweektips.
Wanneer Hitler aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Oostenrijk binnenvalt, moeten vijf hechte vrienden kleur bekennen. Kun je een ander ooit ten diepste kennen? Bekijk alle Boekenweektips.
Iemand breekt in bij Simon en beweert dat ze beiden vastzitten op een alternatieve belevingsvakantie. Het is het begin van een aangrijpende speurtocht. Bekijk alle Boekenweektips.
Stine Jensen verkent hoe mediastormen kunnen ontstaan en hoe je filosofie kunt inzetten om ze te duiden. Bekijk alle Boekenweektips.
Een kleurrijke groep outcasts raakt betrokken bij het mysterie van Salomé Abergel, de beroemde kunstenares die op het hoogtepunt van haar carrière plotseling verdwijnt. Bekijk alle Boekweektips.
Als Hitler aan de macht komt, vluchten Eva en Itzhak naar het conservatieve Zeeland. Daar haalt het gevaar hen in en Eva zal moeten kiezen. Bekijk alle Boekenweektips.
In de persoonlijke verhalen van Rusland-correspondent Iris de Graaf lees je hoe het is om als jonge vrouw verslag te doen vanuit Moskou, in het land van haar grootmoeder. Bekijk alle Boekenweektips.
Het is ronduit indrukwekkend wat we weten van onze moedertaal, wat we ermee kunnen, en hoe we dingen haarfijn aanvoelen. Bekijk alle Boekenweektips.
Sinds 2015 zit Astrid Holleeder ondergedoken, wat enorme impact heeft op haar leven en dat van haar familie. Ze vertelt over de dagelijkse routines, constante waakzaamheid en haar angst. Bekijk alle Boekenweektips.
Als de politie de dood van haar man bestempelt als een ongeluk, gaat Nadja zelf op onderzoek uit. Schrijf je nu in voor de Hebban Leesclub.
